ارگ علیشاه (ارگ تبریز) Alishah Arg (Tabriz Arg)

از قدیمی ترین و بزرگترین سازه های تاریخی تبریز مربوط به قرن هشتم که در طول تاریخ همیشه با بی مهری مواجه شده چه زمانی که تبدیل به سنگر و قلعه مهمی در مقابله با متجاوزین شد چه الان که به باد فراموشی سپرده شده است و در سایه مصلی تازه ساخت تبریز قرار گرفته. الان کوچه کناری ارگ تبدیل به پیاده راه شده و فضا رو قشنگ تر کرده. روزهای جمعه تا ظهر امکان بازدیدبه خاطر برگزاری نماز جمعه نیست.

این ارگ در واقع دیواره ی جنوبی مسجد علیشاه با قدمتی ۷۰۰ ساله است که در زلزله ی بزرگ قرن ۱۰ تخریب شده است و پس از آن نیز مورد تعرض بیگانگان داخلی و خارجی قرار گرفته .
ارگ علیشاه در نزدیکی تقاطع خیابان امام و خیابان شریعتی تبریز قرار گرفته و جزو بلند ترین سازه های آجری به حساب می آید .
در زمان حمله ی روس ها به ایران مردم تبریز از این ارگ به عنوان مقر دفاعی خود استفاده میکرده اند که همین امر باعث به توپ بستن این ارگ توسط روس ها شده و آثار گلوله های توپ هنوز روی دیواره ها قابل مشاهده است . در زمان پهلوی نیز به منظور ساخت فضای سبز حصار های اطراف ارگ تخریب شده و این مجموعه به عنوان مسجد علیشاه به ثبت ملی رسیده و در سی سال گذشته نیز به منظور ساخت مصلی بخش های شمالی این ارگ تخریب شده است .

ارگ علیشاه تبریز یکی از باز مانده های ایوان جنوبی ارگ علیشاه که در شهر تبریز است؛ این بنا به سده قرن هشتم هجری بر می گرده که هدف اصلی ساخت مسجد علیشاه بوده که نا تمام مانده است که در سال های بعد قلعه نظامی به جای آن ساخته اند که سال ها به عنوان بخش جنوبی دیوار شهر استفاده می شده که امروزه تنها دیواره جنوبی ارگ پا برجا مانده است که مردم زیادی برای بازدید به آنجا می روند. در فضای ارگ مسجد بزرگی به نام مصلی تبریز بنا شده که قسمتی از فضای دیواری ارگ را در بر گرفته ودر این مصلی در روزهای جمعه نماز جمعه بر گزار می کنند.

ارگ تبریز یکی از نمادهای تاریخی این شهر زیبا است که در بافت تاریخی و قدیمی آن قرار گرفته و این ارگ در مرکز شهر و در ضلع جنوبی تقاطع خیابان امام خمینی و فردوسی قرار دارد و امروزه از فضای آن برای برگزاری نماز جمعه مورد استفاده قرار می‌گیرد و مصلای بزرگ تبریز در این مکان احداث شده‌است.ارگ تبریز توسط خواجه تاج‌الدین علی‌شاه بنا شده‌است و این بنا براثر زمین‌لرزه و گذر زمان تا حدودی تخریب شده‌است.امروزه تنها بخشی از دیوارهای عظیم و محراب بسیار بلند شبستان جنوبی این مسجد برجای مانده‌است که شکوه و آبادانی آن در گذشته‌ را نشان میدهد

ارگ علیشاه از نمادهای شهر تبریز است که بنایی باقیمانده از دوره فرمانروایی ایلخانان مغول در ایران است. بانی این اثر تاریخی خواجه علیشاه گیلانی وزیر سلطان محمد خدابنده و سلطان ابوسعید است. خواجه علیشاه به همراه خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی وزرای مشترک سلطان محمد خدابنده و سپس سلطان ابوسعید بودند. پس از ساخته شدن ربع رشیدی در تبریز، خواجه علیشاه نیز در رقابت سیاسی با خواجه رشید اقدام به احداث مسجدی با نام خودش کرد. اما چون در ساخت آن عجله شده بود، گنبد مسجد فرو ریخت. پس از قتل خواجه رشید، خواجه علیشاه هم انگیزه ای برای تکمیل بنا نداشت و در نهایت مسجد علیشاه نیمه کاره باقی ماند. بعدها و در دوره ولیعهدی عباس میرزا این بنا تبدیل به ارگ نظامی شد. در سال های آخر دوره قاجار ارگ به محل اعدام مشروطه خواهان تبریز تبدیل شد و در زمان اشغال تبریز توسط نیروهای روسی در جنگ جهانی دوم نیز مورد اصابت گلوله توپ قرار گرفت. در سال های اخیر نیز به دلیل ساخت پارکینگ مصلی در کنار ارگ، این بنا دوباره در معرض تهدید قرار گرفته است. انگار که نفرین خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی ول کن مایملک خواجه علیشاه رقیب سیاسی اش نیست!

کوچه ارک تبریز یکی از محله های قدیمی تبریز با اینکه در تاریخی ترین قسمت شهر تبریز قرار داره ولی بدلیل عدم رسیدگی مسولین در سالهای گذشته کاملا به فراموشی سپرده شده بود تا اینکه دم عید نوروز امسال از حالت خیابان خارج و بصورت سنگ فرش جهت پیاده روی درآوردند.خودم برای اولین بار که وارد این کوچه شدم واقعا حس خوشایندی نصیبم شد واقعا عالی شده بود و بسیاری از مردم روی نیمکت ها یا صندلی های کافه ها که بیرون از مغازه گذاشته بودند به گپ و گفتگو نشسته بودند .به نظرم چنین محله ها و خیابان های که عاری از هرگونه وسیله نقلیه باشه نیاز شهر های امروزی است .این کوچه در کنار ارگ عظیم علیشاه،کافه ها ،رستوران ها و هتل های که اطراف این کوچه وجود دارد میتواند مقصد بسیاری از مسافران داخلی و خارجی باشد .

ارگ تبریز (ارگ علی‌شاه) به بازمانده‌های ایوان جنوبی ارگ علیشاه در شهر تبریز گفته‌می‌شود.
.احداث بنای ارگ علیشاه در سال ۷۱۶ هجری قمری به دستور تاج الدین علیشاه جیلانی  وزیر اولجایتو و بهادر خان از ایلخانان مغول آغاز و در سال ۷۲۴ به اتمام رسید.
سبک معماری این بنا به شیوه آذری و معمار آن استاد فلکی تبریزی ذکر شده‌ است.در ساخت این بنا از ساروج و مصالح ساختمانی بادوام به کار رفته است.ساروج و مصالح ساختمانی بادوام به کار رفته است. زلزله ویرانگر تبریز در قرن دهم که این شهر را با همه بناهای تاریخی‌اش ویران کرد، بخش اعظم این مجموعه نیز فرو ریخت و گذر زمان و بی توجهی دولتهای مختلف نیز بر پیکر آن ضربه زد...در سال‌های بعد با استفاده از دیواره‌های به جا مانده از بنای نخستین مسجد، قلعه‌ای نظامی به جای آن ساخته شد که سال‌ها به عنوان باروی نظامی و بخش جنوبی دیوار شهر مورد استفاده قرار گرفته‌است. از این بنا به عنوان قلعه نظامی به ویژه در دوران قاجار تا پایان دولت خود مختار استفاده میشده. در زمان قاجار با افزودن قسمت های مختلف از جمله کارخانه ریخته‌گری توپ، عمارت کلاه فرنگی و ساختمان سربازخانه بنای نظامی تکمیل شد. بخش‌های اضافه شده به دیوارهای نخستین در دوران پهلوی تخریب شد و بخش‌هایی نیز در دوران پس از انقلاب تخریب گردید.و امروزه فقط ضلع جنوبی یا همان ارگ علیشاه باقی مانده است.

ارگ علیشاه در سده هشتم هجری ساخته شد،ابتدا هدف اصلی برای ساخت این بنا ساختن مسجدی عظیم بود اما در سال های بعد با استفاده از دیوارهای بجا مانده از بناهای نخستین مسجد،قلعه ای نظامی به جای آن ساخته شد که سال ها به عنوان به عنوان باروی نظامی و بخش جنوبی دیوار شهر مورد استفاده قرار میگرفت.این بنا به عنوان قلعه نظامی بخصوص در زمان قاجار مورد استفاده قرار گرفته بود در زمان قاجار کارخانه ریخته گری توپ،عمارت کلاه فرنگی و ساختمان سربازخانه نظامی تکمیل شد.بخشی از بخش های اضافه شده در زمان پهلوی و بخشی هم بعد از انقلاب تخریب شد.

ارگ علیشاه، یکی از آثار تاریخی تبریز است که قرن هشتم هجری قمری ساخته شده. در حال حاضر فقط همین قسمت از ارگ که در عکس می‌بینید باقیمانده که به دلیل ساخته شدن مصلی در کنارش و بی‌توجهی به آن، خیلی به چشم نمیاد. اما در هر صورت دیدن این بنای تاریخی خالی از لطف نیست. بازدید از ارگ علیشاه برای همه آزاد است

ارگ تبریز به بازمانده‌های ایوان جنوبی ارگ علیشاه در شهر تبریز گفته‌می‌شود. بنای نخستین ارگ به سده هشتم هجری بازمی‌گردد که بنای بزرگ ناتمامی با هدف اولیه ساخت مسجد ساخته شد. در سال‌های بعد با استفاده از دیواره‌های به جا مانده از بنای نخستین مسجد، قلعه‌ای نظامی به جای آن ساخته شد که سال‌ها به عنوان برج نظامی و بخش جنوبی دیوار شهر مورد استفاده قرار گرفته‌است. در زمان حکمرانی سلسله قاجار با افزودن پیوست‌های گوناگون از جمله کارخانه ریخته‌گری توپ، عمارت کلاه فرنگی و ساختمان سربازخانه بنای نظامی تکمیل شد. امروزه تنها دیواره جنوبی ارگ پا بر جا مانده‌است.

بنای ارگ علیشاه در سال های ۷۱۸ تا ۷۳۹ هجری قمری ساخته شده است. این بنا از گذشته تا به امروز کاربری های زیادی داشته به عنوان مثال در زمان قاجار محل انبار مهمات نظامی بوده. تخریب های زیادی در این بنا صورت گرفته و با وجود قدمت و زیبایی که این بنا دارد خیلی کم‌ مورد توجه میراث فرهنگی تبریز و یا کشور قرار گرفته است و چون ارگ های کرمان و شیراز که در محوطه ارگ شیراز تا چندین متر خالی است و تردد ماشین صورت نمی گیرد به این بنای ارزشمند به عنوان جاذبه گردشگری توجه نشده است.

ارک علیشاه یکی دیگر از نمادهای تبریز است. برای بازدید از این بنای خشتی هم می توان از خیابان اما و روبروی خیابان فردوسی وارد محوطه شد و هم از خیابان ارک در خیابان طالقانی.
بنای ارک گویا قسمتی از یک بنای بزرگ و عظیم بوده است. نشانی از نحراب این بنا که گویا مسجدی بوده در قسمت شمالی ارک دیده می شود. در زمان بازدید محوطه سازی در اطراف آن انجام می گرفت. داربست های آهنی بر روی بنا بسته شده است که چهره زشتی به بنا داده است. قسمتی از محوطه به عنوان پارکینگ استفاده می شود. در عکسی قدیمی که ز این بنا دیده بودم، پارکی در اطراف ان بود که نشانی از ان دیده نمی شود. در کنار ارک بنای مصلی تبریز احداث شده است.
در صورت همراه داشتن وسیله نقلیه بازدید از سمت خیابان ارک بهتر است چون فضای مناسب برای پارک خودور وجود دارد.