موزه تاریخ چای ایران (آرامگاه کاشف السلطنه) Iran Tea History Museum (Kashef Alsltaneh Tomb)

کاشف السلطنه در دوره فاجار ، گیاه چای را از هند به ایران آورد و در مزارع لاهیجان کشت داد . الان لاهیجان و خطه شمال مملواز مزارع چای هستند و اقتصاد این منطقه تا حد زیادی در گرو کشت و عمل آوری چای است . بنابر این کاشف السلطنه را می توان پدر چای ایران لقب داد .
آرامگاه او در لاهیجان است در قسمتی از لاهیجان که قبلا مزارع چای بوده است تا وصیت او برای محل قبرش انجام شده باشد : " من را در مزارع چای به خاک بسپارید " .
البته الان با ساخت و ساز و گسترش لاهیجان دیگر خبری از مزارع چای در اطراف آرامگاه او نیست ولی در عوض به پاس قدردانی از زحماتش ، آرامگاه نسبتا بزرگی برایش ساخته اند و آن را تبدیل به موزه تاریخ چای ایران کرده اند .
این آرامگاه و موزه در خیابان کاشف لاهیجان قرار دارد.

موزه ی چای ایران در جوار مزار کاشف السلطنه واقع شده و با ورودیه ی فقط 2 هزار تومان میتوانید به این موزه وارد شوید و از مراحل سنتی تولید چای ایرانی و ابزارهایی که در تولید چای خشک استفاده میشده بازدید نمایید.
در انتهای این موزه و زیر طاقی با شکل خاص آن، مزار اولین واردکننده ی بذر چای به ایران قرار گرفته که چای ایرانی را مرهون تلاشهای او هستیم .

در سفر به لاهیجان به عنوان پایتخت چای ایران دیدن موزه ی چای خالی از لطف نیست. این موزه در دو طبقه بنا شده که در طبقه ی اول انواع سماور ،قوری ،قلیان ،چپق،دستگاههای چای خشک کنی و.....به نمایش گذاشته شده بود، همین طور زندگی نامه ی کاشف السلطنه که برای اولین بار چای را به ایران آورد و تصویری از چهره ی این شخص در گوشه ای نصب شده بود. مقبره ی کاشف السلطنه در طبقه ی دوم بود، علاوه بر آن در این طبقه کلکسیونی از انواع لباس های محلی گیلان، اتوی ذغالی ، چرخ نخ ریسی و ..... برای بازدید عموم جمع آوری شده بود.

قبلا فکر می کردم چای در ایران قدمت زیادی داره ولی بعد از پرس و جو فهمدیم که قدمت کاشت چای در ایران بیش از 120 سال نیست. قدمت چاي و بوته اون برمیگرده به حدود پنج هزار سال پيش که در  کشور چین به صورت وحشی می روییده، و بعد از اون در سایر کشورها مثل هند و ژاپن و ... نیز کشت می شده. حالا بگردیم به ایران، حاج محمود میرزا معروف به کاشف‌‌السلطنه در سال 1275به‌‌عنوان کنسول ایران به هند رفته بود و در حین مأموریت در هند، کشت چای را آموخت و در هنگام بازگشت مقداری بذر چای با خود به ایران آورد. ایشان با توجه به مطالعاتی که بر روی انواع چای و نحوه کشت آن‌ها نموده بود، شهر لاهیجان را به دلیل وجود هوای مناسب برای کشت چای انتخاب کرد و شروع به کشت چای در لاهیجان کرد.  کاشف السلطنه یه بار دیگه در سال 1307 به منظور تهیه ماشین آلات برای ساخت اولین کارخانه چای عازم چین و ژاپن شد و 4 متخصص چینی را به استخدام دولت ایران درآورد تا چایکاری و چایسازی را به ایرانیان بیاموزند ولی در مراجعت از این سفر در نزدیکی بوشهر با اتومبیل شخصی خود به دره پرت و کشته شد، پس از اون 4 نفر چینی، کار اون رو ادامه دادند این چهار نفر مسلمان شدن و 4 زن ایرانی گرفتند. بنا به وصیت کاشف‌السلطنه مزار وی بدون سقف و حفاظ و در میان بوته‌های چای روی تپه‌ای که توسط وی خریداری شده بود، قرار گرفت اما بعدا با کمک اهالی لاهیجان آرامگاه ایشان که هم اکنون موزه تاریخ چای ایران است به سبک غربی ساخته شد. این موزه که در 2 طبقه با نمای چوب ساخته شده در ویترین های این موزه وسایل قدیمی مثل سماورهای بزرگ و کوچک ذغالی، قوری‌های چینی ، قند شکن،  سینی، جعبه چای و سایر وسایل تهیه چای همچنین لباس های محلی و عكس‌ها و اسناد مربوط به شخص كاشف‌السلطنه وجود داره، (مقداری از مطالبی که بالا نوشتم برگرفته از همین اسناد است) همچنین کاشف السلطنه در طبقه فوقانی موزه آرامیده است.  به نظر من وسایل این موزه کامل نیست و خیلی جا برای کامل شدن داره، ورودی این موزه در سال 98 مبلغ دو هزار تومان بود.

ظهر یک روز گرم و شرجی تابستون که به هیچ عنوان نمیشد به گشت و گذار تو طبیعت زیبای لاهیجان حتی فکر کرد، ناگهانی یاد موزه چای افتادم، یک فضای سربسته و با تهویه و هوای خوب که بهترین وقت بازدیدش همین الان هست؛ یعنی‌وقتی ‌ که بخاطر گرما نمیشه جای دیگه رفت. از میدان کاشف نمای عمارت زیبای موزه با آجرهای قرمز رنگش دیده میشد؛ به سمتش رفتیم و از پله های زیبای رنگ آمیزی شده ش بالا رفتیم و با همراهانم وارد موزه شدیم. ورودی برای هر نفر 2000 تومان بود، پرداخت کردیم و وارد سالن اصلی شدیم. موزه در دو طبقه ساخته شده بود. طبقه همکف و طبقه دوم که بصورت بالکن ساخته شده بود و از تمام قسمت های طبقه دوم اشراف کاملی به طبقه همکف وجود داشت. راه دسترسی به بالکن نیز از طریق دو پلکان چوبی بود که در دو طرف ورودی همکف قرار داشت. برای گشت و گذار در موزه باید از سمت چپ طبقه همکف که تندیس کاشف السلطنه قرار دارد شروع کنید، کاشف السلطنه اولین کسی است که نهال چای را وارد ایران کرده و آن را پرورش داده است. پیشینه تاریخی وسایل موجود در موزه به دوران قاجاریه و معاصر برمیگردد. در ادامه موزه کلیه ادوات سنتی کاشت و برداشت و خشک کردن و فرآوری چای به نمایش گذاشته شده است. بخشی از موزه به انواع سماور و قوری و استکان و قهوه خوری و ... تعلق دارد. در بالکن بخش مردم شناسی موزه ایجاد شده، که شامل لباس های محلی و نمادهایی از آداب و سنت و فرهنگ مردم لاهیجان در آن به نمایش در آمده است. در انتهای بالکن ورودی مقبره کاشف السلطنه قرار دارد، که در مرکز اتاق قرار گرفته و سقف این اتاق نیز بسیار بلند است. کلیه بخش ها و وسایل موجود در موزه دارای برچسب معرفی و راهنما هستند و حتی بیوگرافی کاشف السلطنه نیز بر روی دیوار نصب شده است؛ اما در کمال خوش شانسی، نگهبانی که در ورودی موزه با او ملاقات کردیم به درخواست من برای معرفی بیشتر موزه پاسخ مثبت داد و مانند یک راهنمای حرفه ای کلیه بخش ها موزه را به ما معرفی نموده و بیوگرافی کاشف السلطنه را برای ما شرح داد. حتما ویدیوی بازدید از موزه و صحبت های این نگهبان مهربان و خوش برخورد برای آشنایی بیشتر علاقه مندان در بخش ویدیوی لست سکند خواهم گذاشت

در عبور از خیابان کاشف شرقی برجی در وسط بلوار می بینید که به شکل مکعب مستطیل است این برج در واقع مقبره کاشف السلطنه که بنیانگذار صنعت چای در ایران است می باشد که حالا در ساختمانی در کنار برج ،موزه چای لاهیجان  قرار دارد. این موزه که معماری داخل آن چوبی است در دوطبقه قرار دارد که در طبقه اول وسایل چای و چای نوشی مانند قوری و سماور و فنجان و همینطور وسایلی که در گذشته برای خشک کردن و خورد کردن چای استفاده میشده وجود دارد که در نوع خود بسیار تخصصی است و در طبقه بالا هم موزه مردم شناسی قرار دارد. آقایی که مسوول بلیط موزه بود بعد از درخواست ما به زیبایی و با لهجه ای شیرین توضیحاتی در مورد موزه داد. هزینه بلیط ورودی هم نفری 2000 تومن بود