برج کبوتر Pigeon Tower

برج‌های کبوترخانه عموما معماری مشابهی دارند و فکر می‌کنم دیدن یکی از آن‌ها در هر جایی کفایت می‌کند. کبوترخانه میبد که به نظر می‌رسد کاملا بازسازی و مرمت شده است در نزدیکی دیگر جاذبه‌های تاریخی میبد قرار دارد. ساختمان استوانه‌ای شکل ان در کنار خیابان اصلی به خوبی دیده می‌شود. جایی خواندم که خط و نوار سفیدی که بر روی نمای بنا به کار گرفته شده است باعث می‌شود نفوذ خزندگان به داخل آن ممکن نباشد.
داخل بنا دو مسیر پله ‌ای به طبقات بالای برج می‌رسد و از آن‌جا می‌توان پشت بام بنا را بازدید کرد. بازدید از این بنا چنان زمان‌بر نیست ولی اگر در زمان‌های شلوغ و تعطیلات قصد بازدید داشته باشید، به علت کوچکی فضا و شلوغی، عکاسی را دشوار می‌کند و باید زمانی را معطل بمانید. در اطراف بنا و فضای بزرگ آن چند فست فود فعالیت می‌کنند که بوی روغن سوخته‌ی در فضا ما را از امتحان آن‌ها منصرف کرد. فکر می‌کنم در زمان‌هایی که بازدیدکننده‌ی زیادی باشد باید خودرو را در جایی دورتر بتوان پارک کرد.

یکی از بناهای دیدنی شهر میبد برج کبوترخانه ی این شهر است. برج کبوتر در گذشته مصارف زیادی داشته، مردم از این بناها برای گردآوری کود کبوترها، کفترها و دیگر پرندگان استفاده می کردند. بیشتر این کودها در زمین های کشاورزی و باغ ها مورد استفاده قرار می گرفتند.همچنین از این کودها در صنایعی مانند دباغی، چرم سازی و باروت سازی استفاده می شده.کبورتخانه میبد حدود ۴ هزار لانه کبوتر داشته است‌. این برج تاریخی، به شکل استوانه ای ساخته شده و لانه های پرنده آن همگی به شکل مستطیل هستند. معماری این بنا، به شکلی بوده که حیواناتی مثل قوش، جغد و … نمیتوانستند وارد آن شوند‌.برای بازدید از کبوترخانه باید ۴۰۰۰تومان ورودی بپردازید. همچنین کنار ورودی این بنا یک فشت فود و کافه قرار دارد.

در گذشته در شهرهایی از جمله اصفهان و یزد کبوترخانه ساخته میشده که محل نگهداری کبوترها بوده. از آنجا که از کود تولید شده توسط کبوتران برای زمین های کشاورزی استفاده میشده غالبا کبوترخانه ها را نزدیک به زمین های کشاورزی میساختند.
گفته میشود در کبوترخانه میبد حدود چهار هزار کبوتر نگهداری میشود که توسط برجی که به سقف این بنا راه دارد کبوترها وارد و خارج میشدند. در حال حاضر توسط پله هایی میتوان از این برج بالا رفت و روی سقف بنا قرار گرفت.
فضای کبوترخانه استوانه ای شکل است و برای اینکه حیواناتی مانند مار نتواند به کبوترها آسیب برساند پایین ساختمان را اندود غلیظ میکردند که مار نتواند بخزد و بالا برود.

کبوترخانه ها نماد همزیستی بین انسان و طبیعت است. کبوترخانه های ایران بیشتر در مناطق مرکزی مثل اصفهان و یزد قرار داره و در واقع محلی بوده است برای تولید کود حیوانی که در کشاورزی و دباغی و حتی باروت سازی مورد استفاده است. کبوترخانه ها در ایران سابقه ای بیش از هزار سال دارند. کبوترخانه میبد، بنایی استوانه ای شکل به ارتفاع ۸ متر و در سه طبقه ساخته شده و دارای چهار هزار لانه بوده و البته طوری ساخته شده که از ورود پرندگان و خزندگان مهاجم مثل جغد و مار و ... جلوگیری شود. روی بام کبوترخانه چهار برج کوچک و یک برج بزرگ قرار داره که محل ورود و خروج کبوتران بوده است.

این برج که در حال حاضر به برج فرمانداری معروف است تنها کبوتر خانه موجود در شهر میباشد.پوسته عظیم خشتی با شش جرز داخل،اعضای اصلی کالبدی بنا راتشکیل میدهند.ورودی کوچکی در سمت غرب این برج قرار دارد و دو رامپ پله حرکت عمودی این مجموعه رافراهم میسازد .بدنه جرز های برج کبوتر خانه از حفره های به ابعاد۲۰×۲۰سانتیمتر ساخته شده که هر یک آشیانه کبوتران میباشد.چهار برجک و یک برج میانی بر روی سقف در جهت ورود و خروج کبوتران قرار داشته و رنگ تند مقرنسها عامل جذب پرندگان بوده است.

#برج_کبوترخانه در محله فیروزآباد #شهرمیبد قرا گرفته است، این برج استوانه ای شکل و از خشت و گل ساخته شده است که در گذشته پناهگاه 3 تا 4 هزار کبوتر بوده است و هدف از ساخت این کبوترخانه هم جمع آوری فضله کبوترها و استفاده از آن ها به منظور کود حیوانی بوده است که در گذشته بسیار رونق داشت ولی امروزه از کودهای شیمیایی استفاده میشود و چندین سال است که استفاده از کبوترخانه منسوخ شده است.
در بدنه بیرونی ساختمان #برج_کبوتر خط سفیدی تعبیه شده که علاوه بر جذب کبوتران مانع نفوذ خزندگان به داخل برج میشده است.
معماری ساختمان بسیار جالب و حیرت انگیز میباشد و در زمان ورود به داخل برج با صحنه ی بسیار زیبایی مواجه میشوید که لانه های کوچک و در کنارهم و درچندین طبقه که خیلی زیبا به نظر میرسه و در واقع خارق العادست.
برای ورود به داخل برج باید بلیط به مبلغ هر نفر 2.500 تومان تهیه فرمایید.

کبوترخانه ها از جمله کاربردی ترین بناهایی هستند که در گذشته استفاده میشدند و بیشتر در حوالی شهرهای تاریخی اصفهان و یزد ساخته شده بودند و به منظور گردآوری کود کبوترها مورد استفاده قرار میگرفتن که بیشتر این کودها در زمین های کشاورزی و باغ ها مورد استفاده قرار می گرفت و همچنین در صنایعی همچون دباغی، چرم سازی و باروت سازی نیز استفاده می شدند.کاربرد دیگر اون استفاده از گوشت کبوترها برای مصارف خوراکی بوده که گفته میشه به همین دلیل شاه عباس صفوی مالیات های نسبتا سنگینی بر کبوترخانه ها بسته بود.
یکی از معروف ترین کبوترخانه های ایران ،کبوترخانه میبد در استان یزد هست که در جنوب شرق شهر میبد واقع شده است.
این بنا که ارتفاع آن حدود هشت متر است از بیرون شکل استوانه ای دارد و از داخل به صورت شش ضلعی است و از خشت خام و گل ساخته شده که در تابستان بسیار خنک و برعکس در زمستان گرم بوده است . حدود ۴ هزار لانه کبوتر در آن وجود دارد که همگی به شکل مستطیل ، منظم با مدل‌های یک شکل به زیبایی ساخته شده اند. بر روی پشت بام آن چهار برج کوچک و یک برج بزرگتر قرار دارند که در واقع محل ورود و خروج کبوتران از آن جا بوده.
خط سفیدی دور تا دور بنا هست که موجب جذب کبوترها به این محل و دفع خزندگان و دیگر حیوانات به داخل بنا میشده و همینطور قطر سوراخ‌های ورودی به داخل برج‌ها به اندازه‌ای ساخته شده است که تنها کبوتران می‌‌توانستند وارد آن شوند و پرندگان مهاجم قادر به ورود به داخل آن نبودند.
این بنا به خوبی مرمت شده و همچنین در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، و یکی از معروف ترین جاذبه های گردشگری شهر میبد به شمار می آید.

ساخت این کبوترخانه استوانه ای بوده و نحوه ساخت اون جوریه که حیواناتی مانند مار نتونن وارد بشن. قدمت برج به زمان قاجاریه برمیگرده و یکی از آثار ثبت شده ملی ایران هست. هدف از ساخت، لانه گزینی کبوترها جهت جمع آوری مدفوع اونها برای مصارف کشاورزی، ساخت باروت و .... است. گفتنی است مالک کبوترخانه جزء متولین محسوب میشده چون از این طریق درآمد خوبی بدست می آورده. من وقتی برج را از دور دیدم فکر نمیکردم جالب باشه ولی وقتی وارد شدم از ساخت اون شگفت زده شدم و برام جذاب بود. تصویر آخر توسط یکی از همسفران گرفته شده است.

برج کبوتر خانه میبد، از شاهکارهای معماری هوشمندانه ایرانی و مربوط به دوره قاجار است. شاهکار نه به سبب زیبایی بنا، که البته زیبا هم هست، بلکه به خاطر درک بالا و هوشیاری و محاسبات بینظیر معماران ایرانی در ساخت این بنا و بناهای مشابه که در ایران نمونه های آن بسیار هستند.
در ایران ساخت کبوتر خانه ها، به هدف جذب کبوتر ها و استفاده از کود این پرندگان برای مصارف کشاورزی بوده. کودی که از کبوتر ها به دست می آید، مرغوب ترین نوع کود در کشاورزی است و در واقع این بناها، به نوعی معامله برد برد بین انسان ها و این پرندگان زیبا بوده است. کبوتر ها برای ساخت آشیانه و نگهداری از تخم ها و دور ماندن از سرما و گرمای هوا، به این برج ها که با رنگ زیبایشان پرندگان را جذب میکردند می آیند و در عوض انسان ها از کود این پرندگان استفاده می کنند.
معماری این سازه به نحوی است که فقط کبوترها می توانند وارد آن بشوند و استفاده از ورودی های کوچک و تله مارگیر در ساخت بنا، باعث شده کبوتر ها اینجا را خانه امن خود بدانند.
ملات به کار رفته در ساخت بنا از جنس خشت خام و کاه گل هست و ورودی پرندگان بر روی سقف طراحی شده و این بنا به نحوی ساخته شده که در تابستان ها، نسیم ملایمی در آن جاری است و در زمستان ها گرم تر از هوای بیرون است.
در هنگام بازدید از این بنا، مراقب رفت و آمد پرنده ها از بالای سرتان باشید. گاهی حواسشان به حضور مهمانان و بازدید کننده ها نیست !!!

یکی از مکان های فوق العاده دیدنی میبد کبوترخانه هست.بسیار جالب و زیبا. داخل این بنا پر است از آشیانه های کبوتر و ساختمان آن به گونه ای ساخته شده که از ورود حیوانات و پرندگان مزاحم جلوگیری می کند.