گرجستان، عمان، اندونزی، مصر و اینک مالزی. این پنج کشور در سه ماه و اندی گذشته روندی منفی در روابط گردشگری خود با ایران پیش گرفته اند. یعنی از همان زمانی که حسن روحانی با شعار اعتدال و بهبود روابط با جامعه بین المللی در انتخابات ریاست جمهوری 24 خرداد پیروز شد.
گرجستان، عمان، اندونزی، مصر و اینک مالزی. این پنج کشور در سه ماه و اندی گذشته روندی منفی در روابط گردشگری خود با ایران پیش گرفته اند. یعنی از همان زمانی که حسن روحانی با شعار اعتدال و بهبود روابط با جامعه بین المللی در انتخابات ریاست جمهوری 24 خرداد پیروز شد. در 12 تیرماه، در همان روزهایی که رئیس جمهور جدید ایران در سخنرانی های خود، از تعامل سخن می گفت، دولت گرجستان اعلام کرد به صورت یکجانبه، اقدام به لغو قراردادی کرده که سه سال پیش برای سفر اتباع دو کشور بدون نیاز به ویزا، میان تهران و تفلیس به امضا رسیده بود. گرجستان اعلام کرد به واسطه نگرانی از اینکه ممکن است تهران از روابط تجاری با این کشور جهت دور زدن تحریم های غرب علیه خود استفاده کند، اقدام به بازنگری در قرارداد سفر بدون نیاز به ویزا میان دو کشور کرده است. یک ماه بعد نیز عمان صدور ویزای توریستی را برای ایرانی ها متوقف کرد.
به طور همزمان دولت اندونزی گفت که دیگر به اتباع ایرانی در فرودگاه هایش ویزا نمی دهد. یک ماه پس از انتخاب رئیس جمهور جدید ایران دولت اندونزی اعلام کرد، مقررات صدور روادید در بدو ورود به کشور را برای شهروندان ایرانی، لغو و صدور روادید به این صورت را متوقف می کند.
بنا بر ادعای دولت این کشور، دلیل این کار، قاچاق فزاینده مواد مخدر از سوی اتباع ایرانی و همچنین استفاده این افراد از خاک اندونزی به عنوان محلی برای گرفتن پناهندگی در استرالیا بوده است. به نوشته آسوشیتدپرس، ماریوتو هادی، سخنگوی دفتر مهاجرت اندونزی گفت: بسیاری از ایرانی ها برای گردشگری به اندونزی نمی آیند و فعالیت های آن ها برای دولت دردسر درست کرده است. هرچند این تصمیم پیش از روی کار آمدن دولت روحانی اتخاذ شد، اما پس از اینکه روحانی و تیم اش در کابینه مستقر شدند، اجرایی شد.روزنامه گاردین چندی قبل در این زمینه نوشت: این کار در پی درخواست کوین راد، نخست وزیر استرالیا انجام گرفت که از اندونزی خواسته بود، مسیر ورود پناه جویان ایرانی به استرالیا را سخت تر کند.
مدت کوتاهی پس از اجرای این تصمیم از سوی اندونزی، در شرایطی که دولت جدید از تلاش برای تقویت صنعت گردشگری ایران با اقداماتی نظیر حذف روادید سخن می گفت، مصر رسما اعلام کرد که تمامی روابط گردشگری خود را با ایران به حال تعلیق در می آورد. قاهره تاکید کرد قطع روابط شامل توقف پروازهای مستقیم نیز می شود که تنها 6 ماه از آغاز فعالیت آن گذشته بود.
فارغ از روابط متشنج ایران و مصر در 3 دهه گذشته و تلاش های ناکامی که از جانب تهران برای برقراری روابط مجدد در یک سال اخیر انجام شد، آنچه در مورد اعلام این تصمیم از سوی مصر بیش از همه جلب توجه می کند، زمان اعلام آن است. قاهره تنها سه روز پس از مکالمه تاریخی روسای جمهور ایران و آمریکا، اعلام کرد که تمامی روابط گردشگری خود را با ایران متوقف می کند. در همان روزهایی که تحلیلگران و کارشناسان در شوک ناشی از این تماس تلفنی به سر می بردند و تحلیل های اولیه، نوید بخش آینده ای بهتر در روابط ایران با جامعه بین المللی از جمله آمریکا بود.
پرسش اینجاست که چگونه کشوری مانند مالزی که همواره روابط خوبی با ایران داشته ، در زمان روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، دست به چنین اقدامی می زند
از سوی دیگر این خبر همزمان با انتشار خبر بررسی پرواز مستقیم بین ایران و آمریکا منتشر شد که تابستان 91 را در ذهن تداعی می کند. زمانی که تهران از روی کار آمدن دولت محمد مرسی در مصر خشنود بود و تلاش های زیادی برای بهبود روابط انجام داد. سرانجام نیز مرسی برای شرکت در اجلاس سران عدم تعهد برای چند ساعت به تهران سفر کرد تا اینکه شش ماه بعد گروهی از گردشگران ایرانی بتوانند برای نخستین بار به مصر سفر کنند. اما این اولین و به نظر می رسد آخرین باری بود که دست کم برای آینده ای نزدیک گردشگران ایرانی رهسپار مصر شدند. چرا که با توجه به افزایش نیافتن سطح روابط دیپلماتیک، شکست حرکت تک بعدی در زمینه گردشگری، قابل پیش بینی بود.
به هر ترتیب در حالی که موضوع برقراری پروازهای مستقیم بین ایران و آمریکا با چالش های بسیاری از جمله لغو تحریم ها مواجه است ، این موضوع بیش از لغو ویزای بدو ورود برای ایرانیان در فرودگاه های اندونزی، توقف کامل پروازها و روابط گردشگری مصر با ایران و اخیرا کاهش زمان ویزا برای ایرانیانی که به مالزی سفر می کنند، مورد توجه رسانه ها قرار دارد.
از هفته گذشته، ایرانیانی که به مالزی سفر کرده بودند، در بدو ورود متوجه شدند به جای 90 روز، 14 روز ویزا دریافت می کنند و این درحالی است که به گفته سفارت ایران در مالزی، هنوز وزارت خارجه این کشور این تصمیم را به طور رسمی به ایران ابلاغ نکرده است. گزارش ها حاکی از آن است که این اقدام ناگهانی مالزی، مشکلات زیادی را برای ایرانیان مقیم یا مسافر این کشور ایجاد کرده است. حدود دو ماه پیش رسانه های مالزی به نقل از احمد زاهد حمیدی، وزیر کشور مالزی از تصمیم دولت برای کاهش مدت ویزای توریستی برای کشورهایی خبر داده بود که شهروندانشان از مالزی به عنوان گذرگاهی برای ورود غیر قانونی به استرالیا استفاده می کنند.
حمیدی نامی از این کشورها نبرده بود، اما گفته بود که این تصمیم به درخواست دولت استرالیا گرفته شده است. حالا مرتضی جاویدان، کنسول ایران در کوالالامپور می گوید پیگیر این موضوع است و می خواهد بداند چرا اصلا در این زمینه اطلاع رسانی نشده بود.
محدودیت ویزا البته نخستین اقدام دولت مالزی در رابطه با ایران نیست و پیش از این مقامات این کشور به تدریج، به ویژه در زمینه افتتاح حساب های بانکی و انجام معاملات تجاری، محدودیت هایی علیه ایرانیان اعمال کرده بودند. توقف پرواز هواپیمایی ایرآسیا از مالزی به ایران نیز یکی دیگر از این اقدامات بود که دلیل آن مشکلات ناشی از تحریم ها عنوان شد.
این درحالی است که جمعی از ایرانیان ساکن مالزی در آستانه روی کار آمدن دولت روحانی در نامه ای خطاب به وی با اشاره به این مشکلات، خواستار رسیدگی رئیس جمهور به آن و بهبود وضعیت خود شده بودند.
اکنون پرسش اینجاست که چگونه کشوری مانند مالزی که همواره روابط خوبی با ایران داشته ، در زمان روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، دست به چنین اقدامی می زند و ماهاتیر محمد، نخست وزیر اسبق این کشور ادعا می کند ایرانیان نباید مزاحم مالزی شوند! از سوی دیگر چگونه است که سلطان قابوس، پادشاه عمان،در قالب میانجی ایران و آمریکا به تهران می آید و با رئیس جمهور جدید مذاکره می کند، در حالی که وزارت خارجه عمان همزمان صدور ویزای توریستی برای اتباع ایرانی را برای مدتی نامعلوم متوقف می کند و برخی ادعا می کنند اقدام به گدایی در عمان دلیل توقف صدور ویزا برای ایرانیان بوده است. اکنون تمرکز تیم سیاست خارجی که بنا بر اذعان بسیاری از کارشناسان داخلی و خارجی؛ بهترین تیم ممکن در شرایط حاضر است، بر رابطه با آمریکا و مساله هسته ای است. در این بین سیر نزولی روابط در عرصه گردشگری می تواند دغدغه ای جدی باشد که به مانورهای دیپلماتیک نیاز دارد.
منبع : دیپلماسی ایرانی
