تخت جمشید از نگاه دو توریست آمریکایی

دنیل و آدری زوجی هستند که بیش از 90 کشور را در دنیا دیده اند. این دو، ‏سفر خود را از سال 2001 آغاز کردند و در یکی از سفرهای خود در سال ‏‏2015 به ایران سفر کردند و شرحی از بازدید خود از تخت جمشید در وب ‏سایت خود نوشتند. با هم نظر آنها را درباره این اثر دیدنی و تاریخی می خوانیم ‏‏: ‏

اگرچه تخت جمشید یکی از برجسته ترین آثار باستانی ایران است، اما نمی خواستم قبل از بازدید از آن انتظاراتم را بالا ببرم. به هر حال بعد از 2500 هزار سال چه می تواند از پایتخت هخامنشیان باقی مانده باشد؟ اما من جزئیات زیادی دیدم که مرا شگفت زده کرد و ارتباطی با زمان حال کشف کردم که انتظارش را نداشتم.

وقتی من از دروازه ملل وارد شدم تحت تاثیر وسعت تخت جمشید قرار گرفتم، مجسمه ها، ستون ها و سنگهای عظیم. در ذهنم روند جا به جایی سنگها به این محل، ساختن شهر و کاخ و تزئین همه این ها بدون ابزار مکانیکی که امروزه در دست داریم را تصور کردم.

اما بیشتر از همه تحت تاثیر حکاکی های دقیق و تاریخی که در آنها نهفته است قرار گرفتم. احساس کردم به معنای واقعی عظمت ایران باستان را درک کرده ام.

همچنین این احساس به من دست داد که ایرانیان باستان در جست و جوی آرمان های ایده آلی بودند که امروز هنوز هم به آن دست نیافته ایم.

تخت جمشید: یک امپراتوری چند فرهنگی

به پله های عظیمی رسیدیم که به کاخ آپادانا منتهی می شد. اولین چیزی که چشمانم را گرفت دیوار عظیمی از نقش های برجسته بود که ردیفی از آدمها را نمایش می داد. صدای راهنمای تور ما بلند شد: " حجاری ها 23 تن از افراد امپراتوری هخامنشی هستند که برای پادشاه هدایایی را به همراه دارند."

چشمان من مانند لنز دوربین شروع به تمرکز بر روی این حجاری ها کرد: مو، صورت، ریش، کلاه، لباسها و هدایایی که در دست داشتند. اینکه چطور هنوز پیچش موی ریش آنها، مژه های شتر و پوست صیقل داده شده دست سربازان که هدایا را نگه می داشتند قابل تشخیص است و حالا بعد از 2500 سال مرا از خود بی خود می کند.

جواد راهنمای تور ما به جایی که من نگاه کردم اشاره کرد و گفت: "این ها مردان ارامنه هستند که برای شاه نوشیدنی می آورند."

ذهن من به چهار سال پیش و بازدید من از ارمنستان بازگشت. زمانی که با دوستان ارمنی صحبت می کردم و آن ها در مورد سنت ها و نوشیدنی های قدیمی ارمنستان صحبت می کردند.

بی اختیار لبخند زدم. اثبات حرف آنها اینجا بود.

جواد ادامه داد: "این ها از اتیوپی هستند. شما می توانید آن ها را از موها و صورتشان تشخیص دهید. اتیوپی دورترین منطقه تحت سلطه هخامنشی بود. دقت کنید چگونه سربازان ماد و پارسی دست آنها را به نشانه دوستی گرفته اند."

و به همین ترتیب هر ملت تحت سلطه، مصری ها، آشوری ها، هندی ها، تاجیک ها و... به راحتی قابل تشخیص بودند. ظاهر فیزیکی و خصوصیات فرهنگی آنها از 500 سال قبل از میلاد مسیح روی این سنگها نگه داشته شده است.

این حجاری ها مربوط به 2500 سال پیش بودند اما من هنوز می توانستم شباهتهایی بین آن زمان و چهره کنونی این ملتها پیدا کنم.

تمام این جزئیات به من کمک کرد که خصوصیات امپراتوری هخامنشی را درک کنم: یک امپراتوری باستانی چند قومیتی که بر اساس احترام و حتی بقای فرهنگ های مختلف بنا شده بود و در عین حال یکپارچگی در وفاداری به پادشاه.

دیواری از همه ملل این تصویر ایده آل را بر روی سنگ برای ما نگه داشته تا به خاطر داشته باشیم.

منشور حقوق بشر کوروش

گرچه این داریوش بزرگ بود که این کاخ را در تخت جمشید ساخت، اما در واقع پدرزن او کوروش کبیر بود که پایه احترام متقابل در امپراتوری هخامنشی را بر روی لوح بابلی بنا نهاد. (539 سال قبل از میلاد مسیح). منشور کوروش کبیر جزء اولین آثاری است که مطرح شدن حقوق بشر را ثبت کرده است، تجلی بردباری و همچنین برابر بودن همه مذهب ها، زبان ها و نژادها در سرتاسر امپراتوری.

تاریخ به ما می گوید که تمدن های بزرگی آمده و رفته اند. اما امپراتوری هخامنشی، با 23 ملت مختلف زیر یک سقف و پژواک نوپایی از حقوق بشر، از این بابت مایه تاسف است که مرد بزرگی جلوتر از زمان خود آمد و رفت.

امروز ما ابزارآلات و ماشین هایی در دست داریم که می توانیم کاخ های بسیار بزرگتر و زیباتر از تخت جمشید بسازیم اما دنیا هنوز برای رسیدن به بردباری و برابری که کوروش 2500 سال پیش بنا نهاد راه زیادی در پیش دارد و دیواری در ایران وجود دارد که این را به ما می گوید.