ناصرالدوله، حاکم کرمان و بلوچستان در زمان قاجار بوده است. ساخت قلعه‌ی نظامی ناصری ایرانشهر نیز به دستور وی انجام شده است. ناصرالدوله پیشنهاد ساخت یک دژ نظامی را در فهرج (فهرج یا پهره نام قدم ایرانشهر بوده است که بعد از تصرف شهر توسط رضاخان به ایرانشهر تغییر نام می یابد) به ناصرالدین شاه می دهد و بعد از موافقت ناصرالدین شاه قاجار، در سال ۱۲۶۴ هجری شمسی ساخت قلعه شروع می شود. معمار بنا نیز از کرمان دعوت می شود و استاد حسین معمار باشی کرمانی در طی هفت سال این قلعه را می‌سازد. این قلعه بعد از اتمام ساخت، مقر حکمرانی بلوچستان میشود که تا قبل از آن، قلعه بمپور این وظیفه را داشته است. اما ماجرای این قلعه، همین‌جا تمام نمی‌شود!
برای ساخت قلعه از خشت و گل و آجر استفاده شده است. زمین این قلعه در زمان ساخت حدودا هفت هزار و پانصد متر بوده است و بیش از 150 اتاق شامل مال بند، حوضخانه، انبار، اصطبل، حمام، سرباز خانه و حاکم نشین داشته است. در قسمت بالایی دیوارهای برج طرح های هندسی، لوزی و دندان موشی دیده می شود و همچنین در سردر برج نیز از آجرهای تزیینی استفاده شده است. این نوع آراستگی دیوارها و سردر ورودی ما را به یاد سبک معماری برج‌های ارگ بم می اندازد. این حصار به صورت کلی 9 برج دیدبانی داشته است که در قسمت بالای برج‌های دیدبانی نیز تزیینات آجرکاری به صورت ساده و طرح‌های هندسی دیده میشود.
و اما ماجرای این قلعه به کجا می‌رسد؟ بعد از ضعف حکومت قاجار، فردی به نام «دوست محمد خان بازکزایی» حکومت منطقه بلوچستان را در اختیار خود می‌گیرد. این قلعه که در این زمان به نام قلعه دوست محمدخان معروف میشود، یکبار دیگر به شکل مقر حکومتی درمی‌آید. با قدرت گرفتن رضاخان و استقرار حکومت مرکزی، قشون دولتی رضاخان پهلوی به فرماندهی «تیمسار امان الله جهانبانی» به بلوچستان حمله و این قلعه را تصرف می کنند.
در زمان محمدرضا شاه پهلوی این قلعه به عنوان پادگان نظامی و بعدها به عنوان مدرسه مورد استفاده بوده است. بعد از انقلاب اسلامی، مدتی قلعه متروکه بود و به تدریج رو به ویرانی می‌رفت که متاسفانه در سال 1361 هجری شمسی حدود 98 درصد بنا تخریب میشود و فقط سردر و حصار آن باقی می‌ماند. با اینکه از معماری داخلی چیزی باقی نمانده است اما آجرهای تزیینی سردر ورودی و برج‌های کناری آن که در دو طرف سردر قرار دارند، به لحاظ تاریخی ارزش ثبت ملی شدن را داشتند. به همین دلیل قسمت باقیمانده‌ی قلعه ناصری در سال 1375 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
البته همانطور که تصویر بالا مشخص است، تلاش برای مرمت معماری داخلی قلعه ناصری ایرانشهر در حال انجام است و امیدواریم که این قلعه بتواند تا حد ممکن بازسازی شده و از این اثر ملی حفاظت شود. آیا تا به حال قلعه ناصری ایرانشهر را از نزدیک دیده‌اید؟ نظرتان در مورد بنای آن چه بوده است؟ متاسفانه با دیدن فضای تخریب شده‌ی این بنای مهم تاریخی، حس تاسف سراسر وجود یک ایرانی را فرا می‌گیرد.
