هودوهای جن و پری در زنجان

هودو (Hoodoo) در علم جغرافیا به ستون‌هایی از رسوبات آبرفتی که در زیر تخته سنگی قرار گرفته‌اند و اطراف آن بر اثر فرسایش از بین رفته است، گفته می‌شود. هودوها در واقع کوه‌سرها یا مناره‌های سنگی نازک و بلندی هستند که زیر یک حوضچه‌ی خشک و بایر یا از زمین سنگلاخ و بدبوم بیرون آمده‌اند. هودوها اصولا از 1.5 تا 45 متر ارتفاع دارند و معمولا سنگ‌های نرمی هستند که بر روی آن‌ها سنگ سخت‌تر و کمتر فرسوده قرار گرفته است.

این پدیده عموماً در سنگ‌های رسوبی یا سنگ‌های آتشفشانی دیده می‌شود. شکل هودو، در واقع نوعی سنگ قارچی ‌شکل است که بر اثر فرسایش پدید آمده و به مناره‌ای بلند و نازک می‌ماند که سنگ دیگری روی آن قرار گرفته‌است. هودوها یکی از پدیده‌های زمین‌شناسی معروف در آمریکا هستند و معروف‌ترین تصویر از این پدیده در برایس کنیون ثبت شده است.

برایس کنیون

در کپه داغ‌های ترکیه، مردم در درون این هودوها زندگی می کنند و در بخش فرانسوی کوه‌های آلپ، صربستان و تایوان نیز این پدیده به چشم می‌خورد. از هودو در روستای «وردیج» (نزدیک منطقه وردآورد در استان تهران) هم نمونه‌هایی وجود دارد، اما شناخته شده‌ترین آنها در ایران در شهرستان ماهنشان در استان زنجان است که مردم محلی نام آن را «دودکش جن» گذاشته‌اند. تعداد قابل توجهی از آن‌ها نیز در محور میناب_جاسک وجود دارد.

شهرستان ماهنشان در 113 کیلومتری زنجان قرار دارد که قدمتی چهار هزار ساله دارد. دلیل این ادعا نیز قلعه‌ی قدیمی در پای دودکش جن است. علت نام‌گذاری این هودو به نام دودکش جن مشخص نیست، شاید به اعتقادات کهن مردم این خطه برگردد. هودوها همیشه پدیده‌ای جذاب برای ژئوتوریست‌ها و زمین‌شناسان بوده‌اند، اما گویا وجود نام جذابی مانند «دودکش جن» هم تاکنون نتوانسته‌ علاقه‌مندان به این حوزه را به زنجان بکشاند. دژ کهن پای دودکش جن نیز با نام قلعه‌ی «بهستان» که 64 اتاق و دو راه‌پله دارد و ثبت ملی هم شده، به‌دلیل نبود حفاظت کافی در حال تخریب است.

ماهنشان دریاچه‌ای هم دارد که محلی‌ها آن را «پری» می‌نامند، شاید در گذشته اهالی این منطقه، در دریاچه‌ی «خندقلو» پری دیده‌اند که این نام را برای آن برگزیده‌اند. دریاچه‌ی «پری» در دهستان «اوریاد» در بخش مرکزی شهرستان ماه‌نشان و در 152 کیلومتری مرکز استان قرار دارد و تنها دریاچه‌ی زنجان به‌شمار می‌آید و میان یک دشت وسیع قرار گرفته است و دقیقا حکم سراب را برای این منطقه دارد. دسترسی به دریاچه‌ی «پری» از جاده‌ی ماهنشان به روستای سهند سفلی و علیا، قاضی کندی، حسن‌آباد و پری امکان‌پذیر است.

منبع: ویکی پدیا (فارسی و انگلیسی)، ایسنا