سال نو در همه فرهنگ‌ها و کشورها همراه با مراسم ویژه‌ای است. مثلا برای ایرانی‌ها نوروز میشود و هفت سین چیده میشود و آداب و رسومی بخصوصی اجرا میشود. تا حدودی سال نو میلادی و سال چینی هم به گوشمان خورده و کم و بیش از مراسمش باخبریم. امّا، میان فرهنگ‌های ناشناخته‌تر، آداب و رسوم متفاوتی برای سال نو در جریان است که شاید برایتان جالب باشد. در این متن، قرار است سال نو ویژه‌ای را در بالی، از محبوب‌ترین جزایر اندونزی برای گردشگران بررسی کنیم که همراه با آداب و رسوم عجیبی است. مراسمی که مثل آداب و رسوم ویژه ما که حتی در تقویم ثبت شده، بین مردم بالی اهمیت ویژه ای دارد.
نایپی، سال نو بالی چه روزی است؟
«هاری نایپی» سال جدید هندوها در بالی است که براساس تقویم ساكا تعیین شده است. این تقویم در سال 1957 به عنوان تقویم ملی هند اعلام شد تا همزمان با تقویم گریگوری استفاده شود. مبداء تاریخ تقویم ساکا بر اساس تقویم گریگوری مطابق با 3 مارس سال 78 میلادی است. این تقویم مبنایش سال خورشیدی است و شروعش مثل نوروز ایرانی‌ها، با اعتدال بهاری است.
بنابراین سال جدید هندوهای بالی با نایپی جشن گرفته میشود. امّا آداب و رسوم و قوانین مخصوص این روز چیست؟
سکوت مطلق در بالی!
روز اول سال نو که شروع میشود، هندوهای بالی فعالیّت‌های مادی‌شان را کنار می‌گذارند، مثلا همه چراغ‌ها را خاموش می‌کنند، روزه می‌گیرند و حتّی سر کار نمی‌روند و تفریح نمی‌کنند. البته با اینکه در خانه می‌مانند، امّا نمی‌توانند به رادیو گوش دهند یا تلوزیون هم تماشا کنند. همان طور که این روز به روز سکوت معروف شده، حق صحبت با کسی هم ندارند، بنابراین نه می‌توانند با تلفن صحبت کنند و نه به مهمانی بروند.
شاید بپرسید پس دقیقا چه کاری مجازند انجام دهند؟ در روز نایپی، هندوها باید در تاریکی بنشینند، مراقبه کنند یا در محراب خانه‌شان که مراجان نام دارد، عبادت و نیایش کنند، با این کار زندگی معنوی‌شان را ارتقا دهند.
4 قانون مهم این روز:
آتش یا چراغ روشن کردن در این روز کاملا ممنوع است و مردم حق ندارند در این روز چراغ یا آتش روشن کنند (حتّی اجاق گاز)! بنابراین، این روز شرایط آشپزی هم فراهم نیست و برای 24 ساعت روزه می‌گیرند. این قانون را Amati Geni می‌نامند.
کار کردن ممنوع است که آن را Amati Karya می‌نامند.
ممنوعیت سفر که آن را Amati Lelunganan می‌نامند.
ممنوع شدن تفریحات که به آن Amati Lelanguan می‌گویند.
در روز نایپی، در شهر چه خبر است؟
قوانین روز نایپی فقط به خانه‌ها محدود نمی‌شود و شهر هم از آن پیروی می‌کند. خیابان‌ها سوت و کور می‌شوند و رفت و آمدها ممنوع است. فرودگاه و همه بنادر در روز نایپی تعطیل هستند. فقط خدمات اضطراری اجازه فعالیت دارند مانند بیمارستان‌ها، فرودهای اضطراری و پروازهای عبوری هواپیماها، خدمات حمل و نقل (با شرایط ویژه).
اگر در این زمان مسافر تور بالی هستید، چاره‌ای ندارید در هتل بمانید تا این روز به پایان برسد چون هیچ فعالیتی برای یک مسافر در این روز، مجاز نیست!
این قوانین و شرایط کاملا در بالی اجرا میشود و مقامات مذهبی بر آن نظارت می‌کنند، بنابراین صرفا در تئوری و کتاب‌های مذهبی‌شان نوشته نشده، بلکه هر سال موبه‌مو اجرا میشود.
پوشاک مخصوص روز نایپی چیست؟
هندوهای بالی بسیار به مذهبشان پایبندند و از همان کودکی، به حضور در این مراسم عادت می‌کنند. در این روز، زن‌ها کیاپا به سر می‌کنند و موهایشان را زیر آن جمع می‌کنند. مردها هم سربندهای سنتی به نام «آندانگ» که سفیدرنگ است می‌پوشند و در حالی که چترهای آفتابی زرد طلایی در دست دارند، رژه می‌روند.
مراسم قبل از شروع سال نو
با اینکه روز نایپی سراسر سکوت است، امّا پیش از آن مراسم جالبی در بالی میان مردمان رخ می‌دهد که دیدنی است. مثلا، یک روز پیش از نایپی، همه جا ترافیک است. زنان نذرهایشان را داخل سبدهای چوبی روی سرشان می‌گذارند و به عبادتگاه‌ها می‌روند. بعضی از مردم هم پارچه‌هایی بلند به رنگ‌های سفید و زرد به دنبال خودشان می‌کشند، این پارچه‌ها را پل خداوند می‌نامند.
نوازندگان در خیابان رژه می‌روند، از آن طرف درشکه‌هایی که تزیین شده‌اند با انواع میوه و برنج و غذاهای مختلف به سمت معابد حرکت می‌کنند و شهر کاملا در تلاطم است.
سه روز قبل از شروع سال نو، در مراسمی با نام «ملاستی یا ملیس» همه ظروف و ابزارهایی که در مراسم قرار است استفاده شود و مقدسند، در اقیانوس می‌شوند و به عبارتی، پاک می‌شوند. معنای این شستن، پاک کردن روح انسان از آلودگی و گناهان است. در همین مراسم، جرعه‌ای از آب اقیانوس هم می‌نوشند چون معتقدند اقیانوس مانند زندگی پرتلاطم است و انسان باید مفهوم واقعی زندگی را از میان همین سختی‌ها و تلاطم بیابد.
شاید در انتها از خودتان بپرسید که چنین مراسمی زیاده‌روی است و چه فایده‌ای دارد؟ امّا برای خود آنها، این مراسم ابعادی در جهت رشد درون انسان دارد و اعمالی که انجام میشود، معنایی دارد. مثلا خاموش کردن چراغ‌ها و آتش‌ها، نمادی از خاموش کردن آتش نفسانیات انسان است. این روز برای بیشتر اندیشیدن و بیشتر وقت گذراندن برای خود است. احتمالا افرادی که با فلسفه تفکرات هندوها آشنا باشند، بخشی از این اعمال برایشان ملموس باشد.
تألیف: لست سکند
