شاید بیشتر از دو دهه باشد که درباره‌ی جلوگیری از بازارگردی بی‌رویه زائران ایرانی به‌ویژه در زمان حج واجب تاکید جدی میشود، بی‌آنکه تغییری در این شرایط حاصل شود. بازارهای مدینه و مکه هر روز وسیع و پر رونق‌تر می‌شوند و ایرانی‌ها نیز همچنان لقب مهمترین مشتریان این بازارها را به دوش می‌کشند.
به گزارش خبرنگار حج و زیارت ایسنا، سازمان حج و زیارت تا به حال آمار رسمی از میزان خرید ایرانی‌ها در بازارهای عربستان اعلام نکرده، اما قطعا حجم آن به حدی است که نگرانی مسؤولان این سازمان و البته مقام معظم رهبری را نسبت به تخریب چهره‌ی زائران ایرانی و جمهوری اسلامی ایران برانگیخته است.
با آن‌که هر سال به زائران توصیه میشود از حجم این بازارگردی‌ها کم کنند، اما هنگام بازگشت حجاج به کشور، سالن‌های ترخیص بار در فرودگاه‌های داخلی تماشایی است و به وضوح می‌توان اثر چنین توصیه‌هایی را مشاهده کرد!
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی قاضی‌عسکر، نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت امسال نیز پیش از آن‌که به مراسم حج تمتع بپیوندد، به زائران توصیه کرد بیشترین فرصت خود را برای بهره‌برداری معنوی به کار گیرند.
او گفت: چون بار دیگر مقام معظم رهبری بر پرهیز از بازارگردی و اتلاف وقت تاکید داشتند، ما نیز تکیه بیشتری روی این مساله خواهیم داشت تا مردم دنبال سوغات معنوی باشند و با بازارگردی وقتشان را تلف نکنند.
مقام معظم رهبری نیز 31 مردادماه در دیدار با کارگزاران حج 94، گفته بودند: «یکی از کارهای مهم در حج، همان جنبه‌های شخصی و فردی است. اینکه ما روی جنبه‌های اجتماعی حج تکیه می‌کنیم، ما را از جنبه‌های فردی حج غافل نکند: تضرّع، خشوع، خشیت، دعا. فرصت خوبی است، هیچ جا مثل مسجدالحرام نمی‌شود، هیچ جا مثل مسجدالنّبی نمی‌شود، این فرصت در اختیار شما است، در اختیار حاجی است.»
ایشان در ادامه بیانات‌شان فرموده‌اند: «خیلی بی‌سعادتی می‌خواهد که کسانی این را رها کنند بروند در بازار، درِ این دکّان، درِ آن دکّان. حالا فرمودند که جلوی بازارگردی را گرفته‌اند، (امّا) خب گزارش‌هایی که به من می‌رسد، این است که متأسفانه نه. بعضی از حجاج ما باز گرفتار این بیچارگی هستند. برو در این بازار پهلوی این دکّان‌دار، پهلوی آن کاسب، زن یک‌جور، مرد یک‌جور، یک جنس بُنجُلی را به دو برابر قیمت بخر، سوار هواپیما کن بردار بیاور تهران یا فلان شهر دیگر. (این) غلط است، خیلی غلط است. مردم ما باید این را توجّه کنند که کار غلطی است. خرید را همه‌جا میشود کرد، بازار را همه‌جا میشود رفت، جنس را همه‌جا میشود خرید، پول را این‌جوری همه‌جا میشود دور ریخت، این پول دور ریختن است دیگر، همه‌جا میشود پول را انسان دور بریزد، برو سراغ آن کاری که جاهای دیگر نمی‌شود کرد و آنجا میشود کرد. آن، نگاه کردن به کعبه است. آن، نماز گزاردن در مسجدالحرام است. آن، بوسیدن جای پای پیغمبر است. پیغمبر اکرم در این شهر راه رفته است. حرف زده است، این فضا پر از امواج صدای نبیّ مکرّم اسلام است. حیف نیست انسان در این فضا تنفّس نکند! این دیگر کجای دنیا پیدا میشود؟ اینها را حجّاج ما قدر بدانند، و الّا بازار رفتن و گردش کردن و مانند اینها که خب همه‌جای دنیا میشود این کارها را انجام داد. در تهران هم میشود انجام داد، در اصفهان هم میشود انجام داد، در تبریز هم میشود انجام داد، در مشهد هم (میشود)! همه‌جای دنیا میشود این کارها را انجام داد. برو سراغ آن کاری که در این جاها نمی‌شود انجام داد و مخصوص حج است. اینها توصیه‌های ما است.»
مقام معظم رهبری تقریبا هر سال پیش از آغاز حج توصیه‌ای در این‌باره و ضرورت چاره‌اندیشی برای خرید سوغات حجاج دارند، اما هنوز راه کار جدی به مرحله اجرا گذاشته نشده است، آن‌چنان که ایشان به استناد گزارش‌هایی که دریافت کرده‌اند، پی برده‌اند که هنوز جلوی این بازارگردی‌ها گرفته نشده است.
سازمان حج و زیارت در سال 92 اعلام کرد، در برنامه‌ای سه ساله بازار خریدی در فرودگاه ایران راه‌اندازی خواهد شد تا زائران پیش از سفر و یا پس از آن در فرودگاه سوغاتی خود را تهیه کنند.
فارغ از آن‌که چنین طرحی چقدر می‌تواند بازارگردی زائران ایرانی را در شهرهای مکه و مدینه کم و یا کنترل کند، اجرای این طرح در این سال‌ها به خاطر تغییر اصلی‌ترین فرودگاه اعزامی زائران یعنی مهرآباد و جایگزین کردن فرودگاه امام (ره) به تعویق افتاد؛ اما در هر حال بودند فرودگاه‌هایی که این سازمان می‌توانست طرح ایجاد بازار سوغات زائران را به صورت پیشرو به اجرا درآورد تا در این فرصت فرهنگ آن در بین زائران نهادینه شود.
مساله آن است که با وجود تاکیدهای فراوان، اما تاکنون تنها اقدام اساسی مسؤولان حج در کشور برای مقابله با بازارگردی زائران ایرانی در هنگام حج و عمره تنها توصیه و نهی کردن صرف، بدون اتخاذ راه کار اصولی بوده است.
منبع: ایسنا
