گردشگری یکی از بزرگ‌ترین صنعت‌های جهان است که با سرعت بسیار زیادی در حال رشد و توسعه است. گردشگری یک پدیده اقتصادی و فرهنگی بزرگ است که علاوه بر ایجاد میلیون‌ها بستر درآمد زایی در سراسر جهان، موجب افزایش تبادل فرهنگی نیز میشود. اهمیت گردشگری برای هیچ کسی پوشیده نیست و میان جوامع مختلف طرفداران بیشماری دارد. در ادامه این مطلب قرار است به طور تخصصی از گردشگری، تعریف آن و انواع مختلف گردشگری صحبت کنیم تا با سبک سفرهایتان آشنا شوید، همراه لست سکند باشید.
آنچه در ادامه مطلب خواهید خواند
گردشگری چیست؟
پیش از اینکه انواع گرشگری را معرفی کنیم، بد نیست نگاهی به تعریف گردشگری بیندازیم. طبق شواهد، تعاریف مختلفی از گردشگری در سازمان‌های مختلف ارائه شده است. یکی از معتبرترین تعاریف گردشگری از سوی سازمان جهانی گردشگری (WTO) به این صورت است:
«گردشگری شامل فعالیت‌های افرادی میشود که به سفر می‌روند و در مکانی خارج از محیط معمولشان اقامت می‌کند. اقامتی که بیش از یک سال طول نمی‌کشد و برای اهدافی چون تفریح و تجارت صورت می‌گیرد.»
انواع گردشگری
همانند تعاریف مختلف گردشگری، انواع گردشگری هم طبق دسته بندی‌ها متفاوتی قرار می‌گیرد. حتی در برخی از معرفی انواع گردشگری بیش از 150 شکل از سبک سفر ذکر شده است که هر کدام از جنبه‌های متعددی با یک دیگر تفاوت دارند. آنچه شما در ادامه مشاهده می‌کنید، یکی از اصلی‌ترین طبقه بندی‌های انواع گردشگری از سوی WTO است.
به طور کلی طبق تعریف سازمان جهانی گردشگری، گردشگری به دو شاخه تقسیم میشود. گردشگری داخلی و گردشگری بین المللی. گردشگری خارجی هم خود به دو زیر شاخه گردشگری داخلی یا گردشگری داخل مرزی (inbound) و گردشگری خروجی یا گردشگری خارج از مرزی (outbound) تقسیم میشود. تعاریف انواع گردشگری به این صورت است.
- گردشگری داخلی: هنگامی که گردشگران بومی به سایر مناطق کشور خودشان سفر کنند. مانند یک گردشگر تهرانی که برای تعطیلات به شهر چابهار سفر می‌کند.
- گردشگری ورودی: هنگامی که گردشگران خارجی به کشور شما سفر می‌کنند.
- گردشگری خروجی: هنگامی که شما و سایر گردشگران هم وطن‌تان به کشورهای خارجی سفر می‌کنید.
دو زیر شاخه گردشگری بین المللی از منظر هر کشور متفاوت است. برای مثال فرض کنید سارا ساکن ایران است و رابین ساکن هلند. از منظر هلند، زمانی که سارا به هلند سفر کند یک گردشگر بین الملل ورودی است و اگر رابین به ایران سفر کند یک گردشگر بین الملل خروجی. این مثال از دیدگاه ایران کاملا برعکس است. یعنی اگر سارا به هلند سفر کند یک گردشگر بین الملل خروجی است و زمانی که رابین از هلند به ایران سفر کند یک گردشگر بین الملل ورودی است.
شکل‌های گردشگری
اکنون طبق تعاریف سازمان جهانی گردشگری با انواع مختلف گردشگری آشنا شدید. اما ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که گردشگری فرهنگی، گردشگری سیاه و ده‌ها تعریف مختلفی که تاکنون از انواع گردشگری شنیده‌اید، چرا دراین طبقه بندی معرفی نشدند؟
در واقع انواع گردشگری همان تعریفی بود که در تیتر قبلی ملاحظه کردید. سایر موارد مانند گردشگری طبیعی، تاریخی و... از اشکال یا فرم‌های مختلف گردشگری هستند و نه یک نوع گردشگری! بنابراین گردشگری هم یک سری اشکال مختلف دارد و هم یک سری انواع مختلف.
معرفی شکل‌های مختلف گردشگری
شکل‌های گردشگری بسیار گستره وسیعی دارند و به زیرشاخه‌های زیادی تقسیم بندی می‌شوند. نخستین شاخه بندی در شکل‌های گردشگری که شیرازه سایر فرم‌ها را تشکیل می‌دهند دو زیر شاخه «هدف از بازدید» و «فرم‌های گردشگری جایگزین» است. «هدف از بازدید» در گردشگری یا به قصد سپری کردن اوقات فراغت انجام میشود یا جنبه کاری دارد. «هدف کاری» تعریف واضحی دارد و شامل اشخاصی میشود که فرضاً برای انجام یک کنفرانس یا عقد قرارداد راهی کشور دیگری می‌شوند.
البته همانطور که گفته شد هر کدام از فرم‌ها یا اشکال گردشگری زیر شاخه‌های بسیار زیادی دارند. اما آنچه در این مطلب اهمیت بیشتری برای ما دارد، گردشگری بر اساس هدف از بازدید است. در این نوع گردشگری یا شخص شهروند آن مقصد است یا به قصد انجام فعالیت‌های مختلفی به آن کشور سفر می‌کند. این فعالیت‌های مختلف می‌تواند به منظور بازدید از طبیعت، فرهنگ، جامعه و... انجام شود، مثل شخصی که به قصد بازدید از آثار فرهنگی به یک مقصد سفر می‌کند.
بازدید از طبیعت و فرهنگ یک کشور جنبه عمومی دارد و لزوماً با یک هدف به‌خصوص صورت نمی‌گیرد. یعنی ممکن است یک فرد برای بازدید از آثار تاریخی و فرهنگی یا جاذبه‌های تفریحی یا طبیعی به یک مقصد سفر کند. ولی اگر یک گردش با هدفی مشخص و به خصوص انجام شود در زیر شاخه فرم‌های «گردشگری جایگزین» قرار می‌گیرد. مثل سفر کردن با یک هدف مشخص می‌تواند اشخاصی باشند که برای تماشای حیات وحش یک مقصد سفر می‌کنند. موردی که امروزه در سافاری کشورهای آفریقایی به وضوح دیده میشود.
اصلی‌ترین اشکال گردشگری
اصلی‌ترین حالت‌های گردشگری (که در زیر شاخه هدف از بازدید قرار می‌گیرند) شامل 6 طبقه بندی اصلی زیر میشود:
گردشگری تفریحی: این فرم گردشگری به منظور فاصله انداختن در زندگی روزمره انجام میشود و افراد برای مدتی اوقات فراغتشان را در سواحل، دریا، جاذبه‌های تفریحی و... سپری می‌کنند.
گردشگری فرهنگی: به منظور آشنایی و بازدید از آثار باستانی، تاریخی و مذهبی یک مقصد دیگر انجام میشود.
گردشگری ماجراجویانه / ورزشی: در این شکل از گردشگری، شخص به منظور انجام فعالیت‌هایی مثل هایکینگ، کوهنوردی، غارنوردی و... سفر می‌کند. اگرشما هم فرد ماجراجویی هستید و به این شکل از گردشگری علاقمندید، پیشنهاد می‌کنیم مطلب انواع گردشگری ماجراجویانه در ایران را مطالعه کنید.
گردشگری سلامت: در این شکل از گردشگری، فرد به منظور استفاده از چشمه‌های آب گرم، محیطی مناسب برای انجام یوگا و سایر فعالیت‌هایی که به قصد درمان و سلامتی انجام میشود سفر می‌کند. اطلاعات بیشتر درباره این موضوع در مطلب گردشرگری سلامت گردآوری شده است.
گردشگری رویداد: در این فرم از گردشگری اشخاص به منظور برگزاری یا انجام یک قرار کاری، شرکت در یک گالری هنری و در کل رویدادب مشخص به سفر و گردش می‌پردازد.
گردشگری انگیزشی: گردشگری انگیزشی باوجود اینکه به تازگی رواج پیدا کرده است و غالبا در کشورهای جهان اولی صورت می‌گیرد، یکی از اصلی‌ترین طبقه بندی‌های گردشگری محسوب میشود. در این نوع گردشگری، شرکت‌های بزرگ به نیروهایی که موفق شده باشند به اهداف کاری دست پیدا کنند یا جهت تشویق روحیه کارمندان، سفرهای تفریحی داده میشود. امروزه گردشگری انگیزشی یا تشویقی یک تجارت 3 میلیارد دلاری را در آمریکا شامل میشود.
معرفی برخی از شکل‌های گردشگری
ممکن است تعاریف گفته شده در تیترهای قبلی برای شما کمی پیچیده به نظر برسد. اما دانستن تفاوت و زیرشاخه‌های اشکال گردشگری و انواع گردشگری برای کسانی که اهل سفر و گردشگری هستند، لازم بود. اکنون در ادامه از این تعاریف فاصله می‌گیریم و شما را با شناخته شده‌ترین فرم‌های گردشگری آشنا می‌کنیم. در حال حاضر بیش از 150 شکل گردشگری وجود دارد که برخی از متدوال‌ترین آن‌ها به غیر از 6 مورد گفته شده شامل موارد زیر میشود.
- اکوتوریسم (Ecotourism)
- گردشگری جنگ (War Tourism)
- ژئوتوریسم (Geotourism)
- گردشگری مذهبی (Religous Tourism)
- گردشگری سیاه (Dark tourism)
- گردشگری ورزشی (Sport Tourism)
- گردشگری فعال (Active Tourism)
- گردشگری اجتماعی (Social Tourism)
- گردشگری انبوه (Mass Tourism)
برخی از تعاریف این گردشگری‌ها را می‌توانید در ادامه مشاهده کنید. همچنین اگر دوست دارید با چند تا از سبک‌های خاص گردشگری نیز آشنا شوید نگاهی به مطلب سبک‌های کمتر شناخته شده گردشگری بیندازید.
گردشگری مذهبی
گردشگری مذهبی شامل سفر به مکان‌های مقدس و مذهبی میشود. مانند وایشنو دوی در جامو کشمیر، معبد طلایی در آمریتسار هند و مکه در عربستان سعودی.
گردشگری در طبیعت
گردشگری در طبیعت در واقع سفر به مکان‌هایی با طبیعت بسیار بکر است و هدف آن لذت بردن از زیبایی‌های طبیعی است. مانند جنگل‌ها، مزارع و حیات وحش یک منطقه. اکوتوریسم جزئی از گردشگری طبیعت است و انواع تورهای گردشگری در این زمینه برگزار میشود.
گردشگری سیاه
گردشگری سیاه یا تلخ همانطور که از نامش مشخص است، بازدید از مناطقی را شامل میشود که در گذشته طی یک واقعه طبیعی یا انسانی حادثه‌هایی ناگواری چون زلزله و جنگ را به خود دیده‌اند. اگر دوست دارید با جاذبه‌های گردشگری سیاه بیشتر آشنا شوید روی عبارت لینک شده کلیک کنید.
گردشگری انبوه
این نوع گردشگری شامل گروه‌های پرجمعیت گردشگران به محل‌های خاص گردشگری میشود. گردشگری جمعی یک روش سنتی است که برنامه روزانه افراد توسط مدیر تور برنامه ریزی میشود. در این فرم، گردشگران تمایل به دیدن جاذبه‌های مختلفی دارند و انواع تورهای گردشگری در این زمینه برگزار میشود که برخی از آن‌ها شامل: اماکن مذهبی، پارک‌های تفریحی، سفرهای دریایی با قایق و شهر‌های پر رفت و آمد و شلوغ میشود.
گردشگری فعال
گردشگری فعال نوعی سفر است که با یک هدف واضح مانند کوهنوردی، یا گشتن دور دنیا یا یادگیری هنرها و زبان‌های محلی انجام میشود.
گردشگری ورزشی
این نوع گردشگری برای شرکت یا بازدید از برخی رویدادهای ورزشی مانند مسابقات جام جهانی، جام ملت‌ها یا المپیک برنامه‌ریزی میشود.
سخن آخر
در این مطلب شما را با انواع و شکل‌های مختلف گردشگری آشنا کردیم. همانطور که مطالعه کردید طبق تعاریف سازمان گردشگری جهان، گردشگری دو نوع داخلی و بین المللی تقسیم میشود و بسته به هدف‌های بازدید، شکل‌های مختلفی دارد. از آنجایی که اکثر مخاطبین این مطلب افراد ماجراجو و گردشگر هستند پیشنهاد می‌کنیم نگاهی به مطلب «چگونه گردشگر بهتری باشیم؟» بیندازید تا با فرهنگ گردشگری نیز آشنایی بیشتری پیدا کنید. در آخر خوشحال می‌شویم که نوع و حالت گردشگری مورد علاقه خودتان را در کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید و دلیل آن را به اختصار شرح دهید.
منبع: tourismnotes
