در حیات وحش مالزی جانوری منحصر به فرد به نام کولوگو زندگی می‌کند که از دور و حین پرواز ظاهری شبیه به خفاش دارد، اما با نزدیک شدن به آن متوجه چشمان درشتی می‌شویم که بیشتر به لمور شباهت دارد و البته پرده‌های پوستی و دم پوشیده از خزی که ما را به یاد سنجاب‌های پرنده میندازد. همچنین مانند مارمولک چشمان خود را لیس میزند و تمیز می‌کند و باوجود داشتن بینایی قوی از طریق امواج فراصوتی جهت‌یابی می‌کند. احتمال دارد اگر بر حسب اتفاق با این جانور رو به رو شوید و مشخصات آن را ندانید، یکی از چند جانور گفته شده را با کولوگو اشتباه بگیرد. اما باید بدانید کولوگو یا پوست گستر به طور کلی در رده جانوری جدا قرار می‌گیرد و نه لمور است و نه خفاش یا سنجاب. با این حال لمور پرنده اسم دیگری است که برای نامیدن این جانور به کار گرفته میشود. در ادامه توضیحات بیشتری درباره کولوگوها خواهیم داد.
کولوگوها (Colugos) پستانداران بومی آسیای جنوبی هستند و تنها دو گونه مختلف از آن‌ها وجود دارد. یک سوندا کولوگو یا کولوگوی مالایایی (Sunda Flying Lemur) و دو کولوگوی فیلیپینی. کولوگوی مالایایی در کشورهای بورنئو، کامبوج، اندونزی، لائوس، میانمار، سنگاپور، تایلند، ویتنام و به ویژه مالزی دیده می‌شوند و کولوگوی فیلیپینی همانطور که از نامش مشخص است، به صورت اندمیک در فیلیپین زندگی می‌کند. از آنجایی که زیستگاه کولوگوی فیلیپینی مختص به یک کشور میشود و جمعیت کمتری را در بر می‌گیرد، ممکن است باعث شود فکر کنید گونه محسوس‌تری به شمار برود، اما بر خلاف انتظار داده‌های بسیار کمتری از کولوگوی مالایی موجود است که به آن خواهیم پرداخت. اما پیش از این، به سراغ مشخصات عمومی این گلایدرهای زیبارو خواهیم رفت .غالب مطالب گفته شده درباره کولوگوی مالایایی خواهد بود و در صورت مقایسه و ذکر اطلاعات از گونه فیلیپینی ارجاعات لازم داده میشود.
مشخصات عمومی کولوگو
کولوگوها جانورانی شب‌زی و گیاه‌خوار هستند که بین 33 تا 42 سانتی متر طول دارند، وزن‌شان بین 0.9 تا 1.3 کیلوگرم است و به طور متوسط 17.5 سال عمر می‌کنند. این حیوانات که در جنگل‌های گرمسیری زندگی می‌کنند تمایلی به زندگی گروهی نداشته و غالبا به صورت فردی زندگی می‌کنند. حیات کولوگوها وابستگی بسیاری به درختان دارد و هنگام روز در شاخه و برگ‌های درختان پر تراکم استراحت می‌کنند و شب‌ها از میوه آن‌ها تغذیه می‌کنند. البته به غیر از میوه درخت، این جانوران برگ و گل و گیاهان را نیز در رژیم خود قرار داده‌اند. همچنین درختانی که کولوگوها برای استراحت انتخاب می‌کنند، باید با درختی که از میوه یا برگش تغذیه می‌کنند تفاوت داشته باشد.
از جهتی که کولوگوها مهارت زیادی در بالا رفتن از درختان و چسبیدن به آن دارند، تا صد متری از درخت‌های بلند بالا می‌روند و به واسطه پرده‌های پوستی یک دستی که از گردن تا دست و پاهایشان امتداد یافته است، شیرجه زده و در آسمان پرواز می‌کنند. اما فراموش نکنید که تنها پستاندار پرنده، خفاش است و کولوگوها همانند سنجاب‌های پرنده نوعی گلایدر محسوب می‌شوند.
تولید مثل و جفت گیری کولوگوها
درباره رفتار شناسی و تولید مثل کولوگوها اطلاعات زیادی در دسترس نیست. اما طبق شواهد، آن‌ها در هر فصل و مقطع زمانی می‌توانند تولید مثل کنند. دوران بارداری آن‌ها حدود 60 روز است و طی هر جفت گیری تنها یک بچه به دنیا می‌آید و دوقلو زایی به ندرت در آن‌ها رخ می‌دهد. نوزاد به دنیا آمده نارس بوده و به طور میانگین 35 گرم وزن دارند. بچه کولوگوها پس از زایمان به شکم مادرشان می‌چسبند و به وسیله‌های غده‌های شیری که در زیربغل مادرشان وجود دارد تغذیه می‌کنند و تا 6 ماهگی به همین ترتیب زندگی‌شان را ادامه می‌دهند. در نهایت کولوگوها با سپری کردن 2 سال و 6 ماه دیگر به بلوغ جنسی خواهند رسید. کولوگوهای ماده پس از زایمان آماده جفت گیری مجدد خواهند بود و حتی می‌توانند در حین پرستاری از نوزاد نارس خود باردار شوند. در کولوگوهای نر و ماده دو ریختی دیده میشود و کولوگوی ماده نسبت به نرها از اندام درشت‌تری بهره می‌برند.
جمعیت و وضعیت بقا کولوگوها
با وجود اینکه از سوی IUCN جمعیت این گونه مشخص نشده است، این سازمان وضعیت بقای آن را در کمترین میزان نگرانی (Least Concern) طبقه بندی کرده است. اما نبود نگرانی برای بقای این حیوانات به معنی نبود هر گونه تهدید احتمالی نیست. قطع درختان در وهله اول مهم‌ترین عامل نابودی کولوگوها بوده و کشته شدن‌شان به دست دست آدم‌ها در وهله دوم جای می‌گیرد.
برای مشخص کردن جمعیت حدودی کولوگوها گفته میشود به ازای هر 2000 هکتار از جنگل‌های محافظت شده سنگاپور 1000 عدد کولوگو یا همان لمور پرنده سوندا زندگی می‌کند.
کولوگوها قرن‌ها است که در کنار انسان‌ها زندگی می‌کنند. اولین مشاهدات آن‌ها سال 1758 در مجمع‌الجزایر مالایا ثبت شد. در سال 1869 طبیعت شناسی به نام آلفرد راسل والاس، کولوگو را این گونه توصیف می‌کند:.«یک حیوان عجیب دیگر در سنگاپور و بورنئو مشاهده کردم. احتمالا گالئوپیتکوس یا لمور پرنده هست. این مخلوق، غشا بیرونی پیوسته‌ای دارد که از سر تا پایش کشیده شده. دم بزرگی هم دارد که کمکش می‌کند در آسمان‌ها با چالاکی و دقت بسیار از میان درخت‌ها عبور کند...»
باری دیگر به سوالی که در ابتدای متن پرسیده شده رجوع می‌کنیم. چرا زمانی که کولوگوی مالایایی در اکثر کشورهای آسیای جنوبی یافت میشود اطلاعات کمتری‌تری نسبت به کولوگو فیلیپینی که زیستگاهش تنها به چند جزیره در فیلیپین محدود میشود وجود دارد؟
برای پاسخ به این سوال به سراغ دکتر طبیعت شناس، پریسیلیا میارد (Priscillia Miard) می‌‌رویم. خانم میارد برای آغاز مطالعاتش پیرامون ردیابی حیوانات شب‌زی وارد جنوب جزیره لانگکاوری میشود. او هنگام مشاهدات خود با موضوعی غیر قابل انتظار روبه رو میشود و آن حضور کولوگوها بود. او می‌گوید: «من به دنبال حیواناتی مثل گراز وحشی و گربه‌سانان بودم اما متوجه شدم کولوگوها در همه جا حضور دارند. در مزارع، باغ‌های کنار خیابان و... . اما اطلاعات بسیار کمی از آن‌ها موجود بود که این موضوع سبب شد تا به تحقیق درباره آن‌ها علاقه مند شوم.»
او باور دارد نبودن اطلاعات کافی از لمور پرنده سوندا ناشی از سهل انگاری انسان‌ها است اما همچنین کولوگوها حیوانات بسیار حساسی هستند و حتی یک باغ وحش نیز موفق به اسارت درآوردن‌شان نشده است. سبک زندگی آن‌ها نیز تاثیر به سزایی در قضیه داشته است. کولوگوها به خوبی استتار می‌کنند، اغلب اوقات را روی درختان گرمسیری سپری می‌کنند و حیواناتی شب‌زی هستند.
