تمدن مایاها، پیش از کلمبیا، از بزرگترین تمدن‌های بشری بوده است که در سراسر منطقه شمال آمریکای مرکزی از جمله بخشهای امروزی گواتمالا، بلیز، السالوادور، جنوب مکزیک و هندوراس غربی گسترش یافته بود. در دوره کلاسیک (250 تا 900 میلادی) بیشتر ایالت‌های مایاها به اوج شهرنشینی و ساخت و سازهای گسترده رسیده بودند. از برجسته‌ترین بناهای تاریخی این دوره، معابد باستانی مایاها هستند که تقریباً در همه شهرهای مهم خود یکی از این معابد را ساخته و به‌یادگار گذاشتند.
به‌دلایلی ناشناخته، بیشتر بناهای مایایی در طی قرن‌ها رو به زوال رفتند و امروز تنها ویرانه‌هایی از آنها به‌جامانده است. دلایل مختلفی برای فروریختن آنها مطرح شده است؛ ازجمله: فرسودگی خاک، از دست دادن آب و فرسایش بنا. از دیگر احتمالات موجود، می‌توان از فجایعی مانند زمین لرزه و حمله افرادی از فرهنگ‌ها و تمدن‌های اطراف را نیز نام برد.
1- لامانایی Lamanai
لامانایی در شمال بلیز واقع شده و زمانی یکی از شهرهای مایاها با بزرگی قابل توجهی بود. ویرانه‌های باستانی این بنا هنوز کاملاً کشف نشده است. فعالیت‌های باستان‌شناسی، تحقیق و بازسازی، بر روی سازه‌های بزرگتری مانند معبد عالی، معبدی با ارتفاع 33متر متمرکز بوده که به‌همین دلیل دیگر بناهای مایایی کمتر شناخته شده هستند. لامانایی که در زبان مایایی به معنای «تمساح غوطه ور» است، در زمان ورود اسپانیایی‌ها هنوز تحت سلطه مایاها بود و از همین‌رو یکی از معدود مکان‌های مایایی است که نام سنتی خود را حفظ کرده است.
2- کوبا Coba
کوبا در مکزیک، یکی از شهرهای بزرگ باستانی مایاها بود که در دوران اوج خود، حدود 50.000 نفر در آن ساکن بودند. بیشتر آثار تاریخی کوبا بین سال‌های 500 و 900 میلادی ساخته شده است. معابد جدید و معابد قدیمی کوبا حداقل تا قرن 14 یعنی تا زمان ورود اسپانیایی‌ها در دست تعمیر بودند. کوبا چندین معبد هرمی بزرگ را شامل میشود که بلندترین آنها، هرم «نوهوچ مول» با ارتفاع حدود 42متر میباشد. امروز بخش کوچکی از محوطه کوبا جنگل‌زدایی شده و توسط باستان‌شناسان مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.
3- کاراکول Caracol
کاراکول بزرگترین فضای مایایی در بلیز است که بر بلندی‌های واکا پلاتیو و ارتفاع 500 متر از سطح دریا قرار گرفته است. این شهر در روزگاری، با مساحت 165 کیلومتر مربع، یکی از بزرگترین شهرهای مایای باستان بود. کاراکول در روزگار اوج خود یعنی حدود 650 میلادی، جمعیتی در حدود 150.000 نفر را در خود جای داده بود؛ یعنی جمعیتی بیش از دوبرابر جمعیت شهر بلیز. کانا (مکان آسمان) بزرگترین هرم در کاراکول است که با 43 متر ارتفاع هنوز هم بلندترین سازه ساخته شده توسط بشر در کل بلیز است.
4- کوپان Copan
کوپان در غرب هندوراس واقع شده و شهری نسبتا‌ً کوچک بین شهرهای مایایی بود که به‌دلیل مجموعه‌ای برجسته از پرتره استلا مشهور است. تزئیناتی از چهره استلا و دیگر مجسمه‌سازی‌‌های انجام شده در بناهای کوپان از بهترین هنرهای به‌جای مانده در آمریکای مرکزی باستان است. قدمت برخی از سازه‌های سنگی در کوپان به قرن9 پیش از میلاد بازمی‌گردد. این شهر در قرن5 با بیش از 20.000 نفر جمعیت، به یکی از مهمترین مکان‌های مایایی تبدیل شد اما چند قرن بعد، به‌شکل اسرارآمیزی رها و خالی از سکنه شد. بلندترین نقطه در کوپان، معبد باستانی مایاهاست که امروزه به‌نام معبد 16 شناخته میشود و ارتفاع آن30 متر بیشتر از دروازه شهر پلازا است.
5- تولوم Tulum
تولوم در ساحل شرقی شبه جزیره یوکاتان در مکزیک قرار دارد. این بندر، روزگار به‌عنوان بندر اصلی شهر مایا در کوبا مورد استفاده قرار می‌گرفت. تولوم در حدود سال 1200 میلادی یعنی در زمانی ساخته شد که تمدن مایا در حال زوال بود و بنابراین، این معبد از ظرافتی که در دیگر بناهای معروف مایایی می‌بینیم، برخوردار نیست. بااین‌حال، برخورداری از ساحلی زیبا در منطقه‌ای گرمسیری، تولوم را به مکان منحصربه‌فرد مایایی تبدیل کرده که نباید دیدن آن را از دست داد. حتی اگر نمی‌توانیم برای دیدن این همه شکوه به سفری دوردست برویم؛ دست کم می‌توانیم در گردشگری مجازی، از زیبایی‌های منطقه و این بنای تاریخی شکوهمند لذت ببریم.
هتل آزولیک؛ هتلی لوکس در دل طبیعت مایاها و تولوم
6- کالاکمول Calakmul
کالاکمول، مکانی مایایی است که درون جنگل‌های ایالت کمپچه‌ی مکزیک پنهان شده است. این شهر، یکی از بزرگترین شهرهای مایاست که تاکنون کشف شده و بیش از 6500 سازه باستانی در آن شناسایی شده است. کالاکمول با ارتفاع 55 متر بزرگترین سازهای است که تاکنون در این مکان کشف شده است. مانند بسیاری از معابد باستانی مایا، اندازه هرم کالاکمول با ساخت یک معبد قدیمی دیگر افزایش یافت تا به اندازه امروزی خود رسید.
7- پالِنگو Palenque
پالنگو مکانی باستانی است که در حاشیه غربی امپراتوری مایا در ایالت چیاپاس امروزی در مکزیک قرار دارد. پالنگو بسیار کوچکتر از برخی شهرهای همسایه مایاست اما بهترین معماری‌ها و مجسمه‌هایی را دارد که مایاها تابه‌امروز خلق کرده‌اند. قدمت بیشتر سازه‌های کشف شده در پالنگو از جمله معبد کتیبه‌ها -تنها هرم آمریکای مرکزی- که به‌عنوان یادبود بنا شده، به حدود 600 تا 800 میلادی می‌رسد.
8- اوکسمال Uxmal
اوکسمال در زبان مایایی به‌معنی «سه‌بار ساخته شده» میباشد و یکی از بهترین مکان‌های حفظ شده مایایی در مکزیک است که به عنوان شناخته‌شده‌ترین و بلندترین سازه با ارتفاع حدود 35 متر، به هرم جادوگر معروف است. برخلاف لایه‌های مستطیلی یا مربعی شکل دیگر اهرام مایایی، لایه‌های هرم این معبد، بیضی شکل هستند. به‌نظر می‌رسد که این هرم در 5 مرحله ساخته شده باشد. ساخت این هرم از قرن ششم آغاز شده و در دوره‌های مختلف و منقطع، تا قرن 10 ادامه داشته است.
9- تیکال Tikal
تیکال که در جنگل‌های بارانی جلگه‌ای شمال گواتمالا قرار دارد، شاید خیره‌کننده‌ترین مکانی باشد که مایاها خلق کرده‌اند. هرچند ساختمان‌های بازسازی شده در اطراف این منطقه دیده می‌شوند اما بسیاری دیگر از ساختمان‌های ویران شده، همچنان هم در میان جنگل پنهان مانده‌اند. تیکان بین سال‌های 200 تا 900 میلادی، بزرگترین شهر مایاها بود که جمعیت تقریبی آن به 100.000 تا 200.000 می‌رسید. تیکال شامل 6 معبد هرمی بسیار بزرگ است و بزرگترین آن یعنی معبد پایرامید چهارم، حدود 72 متر ارتفاع دارد و ساخت آن در حدود سال 720 میلادی به‌پایان رسید. صعود به بلندای این معابد باستانی مایاها؛ تجربه‌ای عالی با چشم‌اندازهایی زیبا و پانورامایی از فراز درختان را در نگاه گردشگران می‌نشاند.
10- چیچن ایتزا Chichen Itza
«ال کاستیلو» نام شناخته شده یکی از دیدنی‌ترین معابد مایایی است که در منطقه باستانی چیچن ایتزا قرار دارد. طراحی این معبد از اهمیت نجوم و ستاره‌شناسی ویژه‌ای برخوردار است. هر وجه این هرم، پلکانی 91پله را داراست که با پله‌های مشترک در بالای هرم، در مجموع عدد 356 یعنی تعداد روزهای سال را تشکیل می‌دهند.
پس از سقوط و مرگ یکی از بازدیدکنندگان در سال 2006، صعود به ال کاستیلو ممنوع اعلام شد.
منبع: touropia
