یزدان نگاهبان تو ای یزد نازنین ای برتـریـن ز تـو آثـــار در زمـیـن
ای یـزد من که تو زیبا مکان من ای شهر من که تو بهتر ز جان من
سفر به یزد؛ عروس کویر
سالها پیش و در سرمای استخوان سوز سال 86، وقتی برای دوره آموزشی خدمت سربازی به یزد رفتم؛ هیچ پیش زمینه ای در ذهنم نسبت به این شهر و مردم شیرین زبانش نداشتم. اولین برخورد من با یکی از اهالی یزد، مسئول گروهان ما بود. روز دوشنبه آموزش شروع شد و مسئول گروهان عصر چهارشنبه همان هفته با لهجه شیرین یزدی گفت که بچه های تهران میتونن آخر هفته مرخصی بگیرن. اینطور شد که ما در میان بهت خانواده که انتظار نداشتند ما زودتر از دوماه دیگه به منزل برگردیم، به «آش پشت پا»ی خودمون رسیدیم و آنرا هم زدیم!!! ضمن اینکه به لطف سرمای وحشتناک آن سال و آسیب دیدگی پادگان، از دو ماه آموزش، فقط 29 روز آن انجام شد و الباقی هم به مرخصی و تعطیلی پادگان گذشت!
این دو ماه دوره آموزشی فرصت خوبی برای شناخت مردم خونگرم و اصیل شهر یزد بود. به خصوص اینکه در این مدت جز خوبی از مردمان آن ندیدم. از همان زمان ذهنیت مثبت من نسبت به یزد و مردمان صبورش شروع به شکلگیری کرد و در طی این سالها هیچگاه نتونستم به یزد برگردم و با دل سیر این شهر را به تماشا بنشینم. بخت با ما یار بود که فروردین امسال تعطیلی چند روزه ای همزمان با سالروز بعثت پیامبر گرامی اسلام به وجود آمد که بتوانم مجددا به این شهر بازگشته و خاطرات شیرینش را دوباره مرور کنم. از آنجائیکه مسافر با نوشتن سفرنامه، دیگران را با خود همسفر کرده و در لذت سفر خود شریک میکند؛ از شما دعوت میکنم با ما برای سفر به یزد همسفر باشید و از دیدن این شهر لذت ببرید.
تصویر شماره 1 - موقعیت استان یزد در جغرافیای ایران
معرفی یزد
ایران کشوری با میراث فرهنگی غنی است. بیش از نیمی از مساحت ایران کویری و نیمه کویری است و شهر باستانی یزد نیز در بافت کویری و مرکز ایران قرار گرفته است. واژهٔ «یزد» در لغت به معنای مقدس و پاک است. شهر یزد به دلیل معماری تاریخی ارزشمند و بافت سنتی دست نخورده‌اش از سال 96 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این شهر به «دارالعباده» و «شهر بادگیرها» معروف است. سفر به یزد، یک جابجائی جغرافیائی نیست؛ بلکه سفر به عمق تاریخ ایران است. در بعضی از منابع، قدمت برخی از شهرهای این استان چون «میبد» را به زمان سلیمان پیامبر ، «یزد» را به ضحاک و اسکندر مقدونی و «ابر کوه» را به زمان حضرت ابراهیم نسبت داده اند. بارزترین ویژگی شهر، معماری خاص آن است. قنات‌ها، بادگیرها، مناره‌ها و گنبدها از مشخص‌ترین جنبه‌های ظاهری معماری شهر است. از بادگیرها برای گرفتن جریان باد و خنک کردن فضای ساختمان‌ها، استفاده میشود.
دسترسی به یزد
دسترسی به شهر یزد به چهار طریق امکان پذیر است:
1-استفاده از خودروی شخصی: به نظر بنده برای مسافران داخلی استفاده از خودروی شخصی یکی از آسان ترین روش ها جهت سفر به یزد است. با توجه به پراکندگی و فراوانی آثار تاریخی در شهرهای مختلف استان یزد، استفاده از خودروی شخصی صرفه جویی زیادی در وقت و هزینه در پی خواهد داشت. استان یزد 621 کیلومتر از تهران فاصله دارد و حدود 7 ساعت زمان برای طی کردن این مسافت لازم است.
2- استفاده از اتوبوس و سایر خودروهای حمل و نقل جمعی: پایانه اتوبوس برون شهری یزد در حد فاصل جاده شهرک صنعتی و جاده ترانزیتی و بلوار شهید دهقان قرار دارد.
3- استفاده از هواپیما: فرودگاه بین المللی شهید آیت الله صدوقی یزد در غرب شهر یزد در استان یزد واقع شده است و حدود 10 کیلومتر از مرکز شهر فاصله دارد. فرودگاه بین المللی یزد در حال حاضر دهمین فرودگاه کشور از نظر ترافیک هوایی و مسافری است.
4- استفاده از قطار: ایستگاه قطار شهر در داخل شهر و نزدیکی میدان امام حسین قرار دارد و امکان رفتن به هر نقطه شهر از ایستگاه راه آهن یزد در همه ساعات شبانه روز وجود دارد.
تصویر شماره 2 -نمایی از تابلوی یزد در دروازه قرآ
بافت جغرافیایی
یزد، دارای آب و هوای گرم و خشک و بیابانی است. استان یزد یکی از کم بارش ترین استان های کشور است و همان اندک باران سالانه نیز با تبخیر شدید مواجه است. نوسان دما در تابستان و زمستان و حتی در شب و روز بسیار متغیر است. به عبارت بهتر میتوان گفت، یزد تقریبا دارای دو فصل است. فصل بلند گرما، از اسفند تا مهر و فصل کوتاه سرما، از آبان تا اواخر بهمن. از آن جایی که یزد منطقه ی گرمی است بهتر است که در فصل های خنک سال به آن بروید، اوایل بهار هم به نسبت فصل پر گردشگری در این شهر محسوب می شود. جمعیت شهرستان یزد حدود 600هزار نفر است. یزد یکی از پاکیزه ترین شهرهای ایران است و شهرداری یزد تلاش خوبی برای استفاده از المان های زیبای شهری کرده و سلیقه و هنر مردمان کویر را به خوبی در شهر نشان داده است.
تصویر شماره 3 - پیاده رو های زیبای شهر یزد
بافت مذهبی
مردم یزد غالبا مسلمان و شیعه دوازده امامی هستند. مردمی متدین که احترام به مذهب در رفتار و پوشش آنها کاملا مشخص است. اقلیت بزرگی از زرتشتیان نیز در این شهر سکونت دارند و به همین جهت در این استان عبادتگاههای زیادی از زرتشتیان به چشم میخورد. اقلیت محدودی یهودی نیز در یزد زندگی می کنند.
تصویر شماره 4 - میدان امیرچخماق یزد
اقامت در یزد
یافتن اقامتگاه در یزد نسبت به سایر شهرهای کشور، بسیار آسان تر است. پیشنهاد ما برای اقامت در یزد یکی از روش های معرفی شده در ادامه است.
هتل:
یزد تعداد زیادی هتل دارد که برخی از آنها با تلفیق معماری منحصر بفرد سنتی و مهمان نوازی مردم کویر، آرامشی بی نظیر را فراهم می کنند. در ذیل برخی از هتل های یزد معرفی می شود:
هتل 4 ستاره داد: خیابان دهم فروردین
هتل 5 ستاره پارسیان صفائیه: میدان ابوذر
هتل 4 ستاره ملک التجار: خیابان قیام
و ...
اقامتگاههای بومگردی:
یکی از بهترین روش های برای شناخت زندگی مردم هر منطقه، اسکان در اقامتگاههای بومگردی هستند که زیر نظر میراث فرهنگی فعالیت می کنند و برخی از آنها با قیمتی کمتر از هتل، کیفیتی مشابه را به شما ارائه میکنند. اقامت گاههایی که با آماده سازی خانه های سنتی به سبک خاص و بومی هر منطقه، امکان لذت بردن از سفر در قالب زندگی سنتی آن منطقه را فراهم می کنند. برخی اقامت گاههای بومگردی غذاهای محلی ارگانیک سرو می کنند که بهتر است آنرا از دست ندهید. قیمت اتاق دو نفره در این اقامتگاهها حدود 100 تا 200 هزار تومان است. در ذیل برخی اقامتگاههای بومگردی شهر یزد معرفی می شوند:
اقامتگاه بومگردی خشت آباد یزد: خیابان مهدی - روبروی پارک وحشی بافقی - کوچه فردوسی - صد متر داخل کوچه
اقامتگاه بومگردی سرای اوروزا یزد: خیابان انقلاب - کوچه انقلاب 12 - کوچه رهی - پلاک 25
و...
اقامتگاههای کویری:
یزد 13 کمپ کویری دارد. کمپ کویری بافق ثابت و همیشگی است و سایر کمپ ها فصلی هستند و در برخی از آنها امکان اقامت شبانه وجود دارد. اگر به دنبال لذت بردن از شب و سکوت کویر هستید اقامت در کمپ های کویری را پیشنهاد میکنم. قیمت اقامت در این کمپ ها متفاوت است. مثلا در کمپ هفت سنگ یک شب اقامت در اتاق 2 نفره شبی 200 هزار تومان همراه با صبحانه است. ورودیه خودرو به محوطه اغلب کمپ ها 10 هزار تومان است. در کمپ ها سرویس بهداشتی و امکانات رفاهی و در برخی آلاچیق فراهم است. بهتر است اگر قصد اقامت در کمپ های کویری را دارید، پیش از مراجعه نسبت به فعال بودن کمپ در فصل مورد نظر اطمینان حاصل کنید. پیشنهاد میکنم برای لذت بردن از شب و سکوت کویر، کمپ هایی را انتخاب کنید که به شهر نزدیک نباشند. زیرا هم آلودگی نوری برای رویت آسمان شب کمتر است و هم اصولا مراجعان این کمپ ها به جهت بعد مسافت کمتر است و از سر و صدا و ازدحام جمعیت نیز در امان خواهید بود. کمپ های نزدیک به شهر معمولا در آخر هفته شلوغ هستند. ضمن اینکه امکان برپائی چادر در برخی کویرها مهیا است.
در ذیل برخی کمپ های کویری یزد معرفی می شوند:
کمپ کویری سندباد: فلکه قرآن - انتهای بلوار نصر
کمپ کویری هفت سنگ: فلکه قرآن - انتهای بلوار نصر
بلوار نصر در 5 کیلومتر اول آسفالت و در ادامه 7 کیلومتر خاکی است. وضعیت جاده مناسب است. در انتهای بلوار نصر در قسمت خاکی جاده تابلوهایی وجود دارد که با راهنمائی آنها میتوانید به چند کمپ دیگر نیز برسید.
فیلم شماره 1 - تایم لپس 21 ثانیه ای از غروب کویر هفت سنگ
اقامتگاههای شخصی:
اقامتگاههای شخصی آخرین پیشنهاد برای اقامت در یزد است. ویژگی این اقامتگاهها قیمت پائین و عدم ارائه خدماتی خاص هستند. برخی افراد در میادین اصلی نسبت به معرفی واحد های خود اقدام می کنند.
سوغاتی یزد
شیرینی های یزد:
قطاب، باقلوا، کیک یزدی، لوز، حاجی بادام، پشمک و... فقط تعدادی از شیرینی های این شهر زیبا هستند. معروف ترین و قدیمی ترین شیرینی پزی یزد «بنگاه شیرینی پزی حاج خلیفه علی رهبر و شرکاء» است که بیش از یک قرن قدمت دارد و توسط فردی به نام حاج خلیفه علی رهبر که از استادان چیره دست شیرینی ساز یزد بوده به همراه همکارانش تاسیس شده و اکنون توسط نوادگان آنها اداره می شود. به جهت کیفیت بالای محصولات این شیرینی پزی، قیمت های آن نسبت به سایر فروشگاهها کمی بالاتر است. بسته متوسط نان برنجی 4 هزار تومان، یک جعبه متوسط قطاب 14 هزار تومان، کیک یزدی کیلوئی 20 هزار تومان، جعبه فلزی مخلوط انواع شیرینی و لوز 17 هزار تومان و ... قیمت کالاهای این فروشگاه است. به جهت کیفیت مناسب شیرینی های این برند، اکثر شیرینی پزی های یزد تلاش می کنند نام خود را نزدیک به این برند برگزینند. این شیرینی پزی سه شعبه دارد:
شعبه یک: یزد - میدان امیر چخماق - نبش چهار راه شهدا تلفن 03536260565
شعبه دو: یزد بلوار جمهوری اسلامی - جنب امامزاده سید جعفر تلفن 03535255510
شعبه سه: یزد - صفائیه - بلوار دانشگاه تلفن 03538246058
حلوا ارده شهر اردکان نیز یکی از سوغاتی های استان یزد است که کیفیت آن شهره آفاق است!
ت
صویر شماره 5 - تابلوی فروشگاه حاج خلیفه (این فروشگاه بیش از یک قرن قدمت دارد)
تصویر شماره 6 - فروشگاه حاج خلیفه در نبش چهارراه شهدا
صنایع دستی:
پارچه ترمه، زیلو، سفال و ... تنها بخشی از صنایع دستی مردم هنرمند عروس کویر ایران است. هنر ترمه‌بافی حدود چهارصد سال در این شهر سابقه دارد و زرتشتیان از آن در دوخت نوعی شلوار برای جشن‌ها استفاده می‌کردند. ترمه پارچه‌ای است که تار آن ابریشمی و پودش نخ، پشم، کرک الوان و ابریشم است. بافت ترمه در گذشته با انگشت انجام می‌شد و از این رو به انگشت‌باف هم شهرت داشت ولی بعدها این کار به صورت نیمه‌دستی انجام شد و برای بافت آن از دستگاه‌های مخصوصی استفاده می‌کردند. بته و جقه، طرح شاه عباسی و شاخ گوزنی طرح‌های رایج مورد استفاده در بافت ترمه‌ها هستند. زیلو نیز در گذشته یکی از کالاهای تجاری ایران نیز بوده است. این زیرانداز به علت خنکی، در فصل تابستان بسیار مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
فیلم شماره 2 - گلیم بافی در کارگاه تاریخی خانه پیرنیا
لوازم ضروری سفر
قصد ندارم در اینجا لیست بلند بالایی از همه لوازم سفر به شما معرفی کنم. چرا که تکرار مکررات است. به جز لوازم همیشگی سفر و لوازم شخصی، شما حتما به کرم ضد آفتاب با اس پی اف بالای 50 ، کلاه آفتابگیر، عینک دودی نیاز خواهید داشت. پیش از سفر حتما از سلامت خودرو و نیز سالم بودن لاستیک زاپاس اطمینان حاصل کنید. کلمن آب نیز حتما نیاز خواهد شد.
گاهشمار سفر
روز نخست
روز چهارشنبه بیست و دوم فروردین ساعت 7 صبح از تهران با ماشین شخصی به دل جاده زدیم و سفر در مسیر قم - کاشان - نائین - یزد به طول 621 کیلومتر آغاز گردید. پیش از سفر، مهمانسرای اداره در شهرهای نائین و مهریز و یزد هماهنگ شد تا در هرکدام یک شب اقامت داشته باشیم.
تصویر شماره 7 - مسیر تهران به یزد به طول 621 کیلومتر
مسیر یزد کویری و خسته کننده است و در اکثر طول مسیر، منظره چشم نوازی وجود ندارد. خصوصا اتوبان قم به کاشان که کاملا کسل کننده و یکنواخت است. وضعیت آب و هوا در طول مسیر معتدل و آفتابی بود. تلاش کردیم در طول مسیر هر دو ساعت توقف کوتاهی کرده و مسیر را ادامه دهیم و وقت را هدر ندهیم. کیفیت آسفالت جاده، بعد گذر از شهرستان اردستان کمی بد شد و حدود 30 کیلومتر ماشین با لرزش ناشی از پستی و بلندی آسفالت مواجه شد. در نهایت ساعت 13 به نائین رسیده و به محل اقامت رفتیم. ناهار در رستوران صرف شد و ساعتی بعد بازدید از شهر نائین آغاز گردید.
نائین شهرستانی از استان اصفهان است و در مسیر تهران به یزد قرار گرفته است. به جهت قدمت 3000 ساله این شهر، فرصت را مغتنم شمرده و بازدید کوتاهی از این شهر تاریخی داشتیم. خوشبختانه آثار تاریخی شهرستان نائین بصورت متمرکز در یک محوطه قرار دارد و بازدید از همه آنها نیازمند وقت زیادی نیست. مسجد جامع نائین اولین یا دومین مسجد تاریخی و پابرجای ایران است. لذا نخستین بازدید به این جاذبه توریستی اختصاص یافت.
مسجد جامع نائین
ورودیه برای شهروندان ایرانی 2 هزار تومان/ برای خارجی ها 10 هزار تومان
آدرس: نائین - انتهای خیابان آیت ا... نائینی
تصویر شماره 8 - نقشه دسترسی به مسجد جامع نائین ( سایر آثار تاریخی نائین نیز در جنب مسجد جامع قرار گرفته اند)
تصویر شماره 9 - محوطه مسجد جامع نائین
تصویر شماره 10 - آجرکاری زیبای شبستان مسجد جامع نائین
مسجد جامع نائین از قدیمیترین مساجد ایران است و زمان ساخت آن دقیق مشخص نیست. مسجد نائین در اوج سادگی بسیار زیبا است. شکل ظاهری مسجد مربع شکل دارای یک حیاط مرکزی نسبتاً کوچک است که در اطراف آن ایوان و شبستانها با ستونهای کوتاه و طاقهای هلالی قرار گرفته است. محراب این مسجد که یکی از زیباترین نمونه های محراب مساجد ایرانی است در ضلع جنوبی مسجد واقع و با گچبری زیبائی تزئین شده است.در کنار این محراب، منبر چوبی منبت کاری شده قرار گرفته که تاریخ آن متعلق به سال ۷۱۱ هـ.ق است و دارای ۵ متر ارتفاع میباشد. حضور تعداد زیادی توریست اروپائی در این مسجد، حکایت از محبوبیت این مسجد در میان دوستداران آثار تاریخی دارد.
خانه پیر نیا
(موزه مردم شناسی نائین)
ورودیه برای شهروندان ایرانی 2 هزار تومان/ برای خارجی ها 10 هزار تومان
آدرس: نائین - انتهای خیابان آیت ا... نائینی
خانه تاریخی پیرنیا دقیقا روبروی مسجد جامع نائین قرار گرفته است. مشخص ترین و بارزترین ویژگی این خانه این است که به محض ورود، آرامش و صفای خانه های قدیمی را می توان با تمام وجود حس کرد. معماری این خانه مربوط به دوران صفویه است و معمار آن تمام هنر خود را خرج کرده است تا ساکنان خانه در آرامش باشند. حیاط بسیار زیبای این خانه دو طبقه دارد که طبقه پائین آن باغچه است. خانه به شکلی طراحی شده که ساکنان خانه در کمال امنیت میتوانند در آن زندگی کنند. امروزه این خانه تبدیل به موزه مردم شناسی نائین شده است. ترکیب تزئینات معماری، گچبری و نقاشی‌ها، زیبایی غیرقابل وصفی را پدید آورده که با دیدنش آرزو کردم کاش ما هم میتوانستیم از این «شهر زدگی» فرار کنیم و در چنین جائی زندگی کنیم. در لغت نامه ها واژه مسکن مترادف با آرام بخش و تسکین دهنده و سرپناه آمده است و معمار خانه پیرنیا، این خانه را به شکلی طراحی کرده که یک «مسکن» به معنایی واقعی کلمه برای ساکنانش باشد.
تصویر شماره 11 - نمایی از سقف خانه پیرنیا
تصویر شماره 12 - حیاط خانه پیر نیا
تصویر شماره 13 - گلیم بافی در کارگاه صنایع دستی خانه پیرنیا
در سمت غرب حیاط اتاق سیلو قرار دارد که در آن سیلوهای گندم قرار دارد. گندم ها از بالا در این سیلوها که تقریبا شبیه به خمره هستند ریخته می شده و نکته جالب اینکه در پایین هر سیلو حفره ای کوچک قرار داده اند تا بتوانند گندم های قدیمی تر را از پائین برداشته و استفاده کنند.
تصویر شماره 14 - اتاق سیلو ( همانطور که در تصویر مشخص است، در پائین هر مخزن یک حفره برای برداشتن گندم های قدیمی تر وجود دارد.)
در سمت شرق حیاط نیز اتاقی وجود دارد که از قدیم الایام کارگاه عبا بافی بوده و اکنون نیز به همان شکل سنتی فعال است. استادکار قدیمی این عبابافی چند سال قبل فوت کرده و مجسمه مومی ایشان ساخته شده و در محل کار ایشان قرار گرفته است. یک استادکار نیز اکنون مشغول به کار عبابافی سنتی هستند و همانجا نیز محصولات خود را که از جنس پشم گوسفند است را به فروش می رساند. اتاق های متعددی در این خانه وجود دارد که محل نمایش اشیاء تاریخی موزه مردم شناسی است. ساعتی به بازدید از این خانه گذشت و کم کم محیای رفتن به نارین قلعه شدیم. دل کندن از هنر و زیبائی خانه پیرنیا کمی دشوار است. از خانه بیرون آمدیم اما دلم همچنان آنجاست...
تصویر شماره 15 - آثار تاریخی شهر نائین
نارین قلعه
ورودیه: ندارد
آدرس: نائین - انتهای خیابان آیت ا... نائینی
تصویر شماره 16 - نارین قلعه نائین
نارین قلعه یا نارنج قلعه، قلعه ای باستانی در شهرستان نائین است. کارشناسان می گویند از مصالح بکار رفته از آن مشخص است مربوط به دوره پارتیان یا ساسانیان است. کاربری آن مشخص نیست ولی احتمالا آتشگاه بوده است. متأسفانه امروزه از این بنا چیزی جز چند دیوار خشتی و بقایای یک قلعه عظیم باقی نمانده است و اسفناک تر اینکه هیچ اقدامی نیز برای مرمت آن به چشم نمیخورد. جز دیوار نصفه نیمه ای که برای جلوگیری از دسترسی غیر مجاز در بخش هایی از دور قلعه احداث شده است. به نظر میرسد این بنا نیازمند توجهی ویژه برای نگهداری است. البته در بیشتر بافت تاریخی شهر نائین سازمان میراث فرهنگی مشغول به کار است و بناهای زیادی را بازسازی کرده است، ولی به نظر می رسد هنوز نوبت این قلعه نشده است. در کنار این آثار تاریخی؛ حمام تاریخی و نیز آب انبار قدیمی نیز وجود داشت که بازدید کوتاهی از آنها کرده و به محل اقامت بازگشتیم. شب را در نائین سپری کرده و آماده شدیم برای روز دوم سفر.
روز دوم
امروز ساعت 7 صبح بیدار شده و مسیر حدود 170 کیلومتری از نائین را ادامه داده تا به یزد رسیدیم. به محل اقامت رفته و آماده اجرای برنامه های روز دوم شدیم.
میدان امیر چخماق
ورودیه: ندارد
آدرس: یزد - خیابان امام خمینی - چهار راه شهدا - میدان امیر چخماق
تصویر شماره 17 - نقشه دسترسی به میدان امیر چخماق
تصویر شماره 18 - میدان امیر چخماق
تصویر شماره 19 - بادگیرهای یزد
اگر یزد بروید و از میدان امیر چخماق بازدید نکنید، مثل این است که پاریس رفته و برج ایفل را ندیده باشید!!! امیر چخماق معروف ترین میدان و مجموعه تاریخی شهر یزد است که قدمت آن به قرن نهم هجری باز می گردد. این میدان تقریبا در مرکز یزد قرار دارد و نماد شهر یزد است. امیر چخماق شامل مجموعه ای از بناهای مختلف از جمله بازار، تکیه، مسجد، دو آب‌انبار و یک بقعه است. در کنار این میدان یک نخل بزرگ قرار دارد که بیش از چهار صده از عمر آن میگذرد. نخل نمادی برای عزاداری امام حسین(ع) است (مانند عَلَم) و ظاهرا این نخل و نخل شهرستان تفت، قدیمی ترین نخل های جهان هستند. تکیه امیر چخماق در شرق میدان امیر چخماق واقع شده است. در همسایگی های این اثر تاریخی، ورودی بازار حاجی قنبر و راسته بازار واقع شده است. زیبائی این میدان در هنگام غروب با روشن شدن چراغ های آن دوچندان شده و بهتر است برای عکاسی از این میدان، هنگام غروب و شب ها اقدام شود.
باغ دولت آباد
ورودیه: برای شهروندان ایرانی 3 هزار تومان / برای خارجی ها 20 هزار تومان
آدرس : یزد - بلوار دولت آباد - بین انقلاب و مطهری - خروجی باغ دولت آباد
تصویر شماره 20 - نقشه دسترسی به باغ دولت آباد
تصویر شماره 21 - باغ دولت آباد و بزرگترین بادگیر دنیا
باغ های ایرانی که با نام باغ های پارسی نیز شناخته می شوند؛ دارای شـهـرت جـهانـی در سرتاسر دنیا هستند. این باغ ها در طراحی از اصولی پیروی می کنند که ریشه در عصر کوروش - شش قرن پیش از میلاد مسیح - دارد. این باغ ها هنر طراحی باغ را در کشورهای زیادی مانند اسپانیا و هند تحت تاثیر قرار داده اند. باغ دولت آباد نمونه ای شاخص از باغ های ایرانی در دل کویر است که از نظر هنر باغ آرائی، فن توزیع آب و غنای معماری، از مجموعه های دیدنی کشور محسوب می شود. این باغ توسط محمد تقی خان بافقی از خوانین یزد در دوره زندیه ایجاد گردید. وی قنات دولت آباد را از مهریز به یزد کشاند و پس از آن عمارت «باغ دولت آباد» را به زیباترین وجه به همراه دیوان خانه خود احداث کرد. چشمگیر ویژگی این بنا بادگیر هشت وجهی آن با ارتفاع 33/8 متر است که بلندترین بادگیر جهان محسوب می شود. در سال 90 این باغ در مجموعه ای با عنوان باغهای ایرانی در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسید.
تصویر شماره 22 - عمارت کوشک باغ دولت آباد
حضور چشمگیر توریستهای خارجی در باغ، نشان دهنده شناخت خوب آنها از یزد و باغ دولت آباد است. در هنگام بازدید و عکسبرداری از باغ دولت آباد، یک زوج پیر بلژیکی در خصوص محل سرویس بهداشتی سوال کردند و بنده راهنمائی کردم. در حین صحبت یک خانم جوان به بنده گفت میشه از این زوج درخواست کنید با پسرم عکس بگیرند؟
زوج پیر بلژیکی با کمال میل قبول کردند و خانم جوان مشغول عکس گرفتن شد و این عکس گرفتن را ده دقیقه ادامه داد. بعد از چند دقیقه، کلافگی و سردرگمی در چهره زوج بلژیکی موج می زد. خانم جوان بی توجه به همه چیز هر لحظه فیگور زوج پیر را تغییر میداد و فرزندش را بین آنها می گذاشت و عکس می گرفت و مجددا فیگوری جدید...
واقعاٌ متاسف شدم که در بین ما هشتاد میلیون، چنین انسانهایی زندگی میکنند.
تصویر شماره 23 - باغ دولت آباد
تصویر شماره 24 - باغ دولت آباد
تصویر شماره 25 - باغ دولت آباد
آتشکده زرتشتیان
ورودیه: برای شهروندان ایرانی 3 هزار تومان / برای خارجی ها 15 هزار تومان
آدرس: یزد - خیابان آیت الله کاشانی
تصویر شماره 26 - نقشه دسترسی به آتشکده
ساختمان آتشکده زرتشتیان جنبه باستانی ندارد اما چیزی که باعث مشهور شدن این آتشکده است، آتشی است که در آن می سوزد و 1500 سال است که خاموش نشده است!!!! این آتش در گذشته 700 سال در عقدا و 300 سال نیز در اردکان روشن بوده است و از سال 1318 شمسی به این آتشکده منتقل شده است. با تلاش زرتشتیان در طی این سالها با وجود جنگ ها و حوادث مختلف این آتش پیوسته روشن نگه داشته شده است. آتش هر روز با افزودن قطعه ای چوب خشک مانند چوب زردآلو و چوب بادام که پایدارتر از سایر چوب ها هستند روشن می ماند. آتش در ظرفی برنجی که در اتاقی قرار دارد روشن است و می توان آنرا از پنجره بزرگ تعبیه شده به تماشا نشست. عکس بزرگی نیز از زرتشت نیز در داخل سالن آتشکده قرار دارد که شمایل زرتشت را نشان می دهد.
تصویر شماره 27 - آتشکده زرتشتیان
تصویر شماره 28 - آتشکده زرتشتیان
تصویر شماره 29 -نمای داخل آتشکده
تصویر شماره 30 - این آتش 1500 سال پیوسته روشن بوده است
علی رغم اینکه یکی از مهترین موضوعات مورد توجه بنده در هر سفر، اعتقادات اقوام مختلف است، برایم تاسف برانگیز بود که هیچ آشنائی با اعتقادات زرتشتیان که قدمتی دیرینه در ایران دارند نداشتم و به اشتباه آنها را آتش پرست می پنداشتم. یکی از موضوعاتی که باعث شد سفر ما پربار تر شود، دیدن این آتشکده و آشنایی با اعتقادات زرتشتیان بود.
جالب اینکه آنها نیز مانند مسلمانان، به شکل خاص خود وضو ساخته و 5 نوبت رو به قبله خود به نماز می ایستند. حجاب گرفته و بسیاری از موضوعات مشابه با مسلمانان دارند. زرتشتیان آتش پرست نیستند و نور برایشان مقدس و قبله آنان نور و روشنائی است و چون از آتش نور ساطع میشود رو به آتش نماز میخوانند. البته ظاهرا فقط در آتشکده رو به آتش نماز می خوانند و در سایر اماکن قبله متفاوت است.
در سمت چپ ساختمان آتشکده یک ساختمان دیگر وجود دارد. در طبقه همکف آن ساختمان نمایشگاهی است که به معرفی زرتشتیان می پردازد و در طبقه زیرین ساختمان نیز نمایشگاه عکس برپاست. برای بازدید از آتشکده زمان زیادی نیاز نیست. بازدید ما حدود یک ساعت زمان برد.
اگر رو به آتشکده بایستید، در سمت چپ آتشکده کوچه ای قرار دارد که در ابتدای این کوچه خانه کسرا قرار دارد که نام آن با تابلو مشخص است. به خانه کسرا رفتیم که توضیحات آنرا در ادامه ملاحظه خواهید کرد.
خانه کسرا
ورودیه: ندارد
آدرس: یزد - خیابان آیت الله کاشانی - جنب آتشکده
این خانه توسط یکی از فعالان جامعه زرتشتیان به نام پرفسور کسرا وافادای در سال 1380 تاسیس گردیده است. مقابل ورودی ساختمان پله هایی قرار دارد که به زیر زمین خانه می رسد. این طبقه به شربت خانه (کافی شاپ) اختصاص دارد و میتواند دمی در گرمای یزد به آن پناه برد و خنک شد. طبقه میانی مربوط به فروشگاه صنایع دستی است که می توان در آن البسه سنتی و سمبل های زرتشت و آثار هنرمندان شیشه گر را خریداری کرد. طبقه بالای خانه کسرا گالری عکس و کتابخانه است.
تصویر شماره 31 - شربتخانه در طبقه پائین خانه کسرا
تصویر شماره 32 - فروشگاه صنایع دستی در طبقه وسط خانه کسرا
تصویر شماره 33 - تزئینات سنتی خانه کسرا
پس از بازدید از آتشکده و خانه کسرا، نوبت به نهار رسید. برای ناهار به عمارت خانه پدری رفتیم. در یزد عمارت های سنتی و باستانی زیادی وجود دارد که می توان برای صرف غذا به آنها مراجعه کرد. این عمارت از قبل توسط یکی از دوستان به ما معرفی شده بود.
عمارت خانه پدری
آدرس: خیابان سید گلسرخ، کوچه حسینیه، نبش آتش نشانی، محله لرد کیوان تلفن: 03536271291
تصویر شماره 34 -سردرب عمارت خانه پدری
عمارت خانه پدری در اواخر دوره صفوی به دست یکی از اشراف زادگان و تجار یزد به شکل بسیار زیبا در کوچه ای باریک و تاریخی و در محله لرد کیهان بنا نهاده شده است. در مرکز این خانه یک حیاط بزرگ قرار دارد که در هنگام گرما یک سقف متحرک روی حیاط را می پوشاند. هنر گچبری و آینه کاری استفاده شده در خانه، هر بیننده ای را به تحسین وا میدارد.
تصویر شماره 35 - رستوران عمارت خانه پدری
تصویر شماره 36 - رستوران عمارت خانه پدری
تصویر شماره 37- رستوران عمارت خانه پدری
برای ناهار ابتدا قصد داشتیم قیمه یزدی سفارش بدیم. اما از اونجائی که تست غذاهای جدید من همیشه با شکست مواجه میشه و آخرش مجبور به خوردن همون پیتزا یا همبرگر همیشگی می شم!!! - و بالعکس همسرم همیشه در این امر موفقه - این بار تست غذای جدید به ایشون محول شد و ایشون قیمه یزدی سفارش دادن که قرار شد من هم ناخنکی به آن بزنم!. بنده هم کباب قفقازی سفارش دادم. غذا را آوردند و ناهار صرف شد. واقعیت اینه که کیفیت غذا برای رستورانی در این سطح نبود و ما توقع بیشتری داشتیم. خورشت قیمه یزدی تقریبا مثل همان قیمه معروف است که به جای لپه از نخود استفاده میشه و به اون قیمه نخود هم میگن. در این رستوران فست فود ها فقط برای شام عرضه می شوند. بعد از صرف ناهار، بخش های مختلف رستوران را بازدید کرده و مهیای رفتن به کویر شدیم.
تصویر شماره 38 - منوی رستوران عمارت خانه پدری
تصویر شماره 39 - یکی از کوچه پس کوچه های محله قدیمی لرد کیوان یزد
کویر هفت سنگ
ورودیه خودرو: 10 هزار تومان
آدرس: دروازه قرآن - انتهای بلوار نصر
همانطور که در بالا گفتم، یزد 13 کمپ کویری دارد. برای صرفه جوئی در وقت، ما قصد داشتیم به نزدیکترین کویر یزد برویم. لذا کویر هفت سنگ انتخاب شد. خیابانی در فلکه قرآن یزد وجود دارد که به آن بلوار نصر می گویند. طول بلوار نصر 12 کیلومتر است که 5 کیلومتر ابتدایی آن آسفالت و بقیه آن جاده خاکی است. وضعیت جاده خاکی مناسب است و رفت و آمد برای خودروهای سواری سخت نیست. در انتهای بلوار نصر چند کمپ کویری وجود دارد که مسیر هر کدام با تابلو کاملا مشخص شده است. برنامه را طوری چیده بودیم که برای لذت بردن از غروب خورشید، بتوانیم در کویر باشیم و ساعتی پیش از غروب خورشید به کویر رسیدیم.
تصویر شماره 40 - سافاری در کمپ کویری هفت سنگ
کمپ کویری هفت سنگ امکاناتی چون زمین والیبال، آلاچیق، تخت چوبی و سرویس بهداشتی دارد که میتوان به رایگان از آنها استفاده کرد. شبانگاه نیز آتشی روشن می کنند و مردم از آن لذت میبرند. سرگرمی های خوبی در این کمپ وجود دارد. لیست سرگرمی ها و هزینه استفاده از آنها در جدول زیر آمده است.
جدول شماره 1 - هزینه ای تفریحات در کویر هفت سنگ
متاسفانه در اینجا هم مثل اکثر جاها نظارتی وجود ندارد و سطح خدمات ارائه شده با مبلغ دریافتی هیچ تناسبی ندارد. مثلا مبلغ دریافتی از افراد برای سافاری که در آن از خودروی پاترول استفاده می شود 150 هزار تومان برای 5 نفر است. مسیر سافاری یک مسیر کوتاه است که فقط 3 دقیقه زمان برای طی کردن آن لازم است و عملاً برای 3 دقیقه سافاری 150 هزار تومان دریافت می شود. ضمن اینکه نه بیمه ای وجود دارد و نه کمربند یا کلاه ایمنی! و یا استفاده از موتور چهار چرخ فقط در محدوده کوچک کمپ مقدور است که اصلا منصفانه نیست.
تصویر شماره 41 - رستوران کمپ کویری هفت سنگ
تصویر شماره 42 - شب های زیبای کویر
همزمان با نزدیکی به غروب آفتاب، هوا کمی ابری شد و امکان دیدن غروب خورشید را از دست دادیم. هنگام شب آتشی در محوطه کمپ روشن کردند و با توجه به خنکی هوا در شب کویر، روی تخت های کنار آتش نشستیم و گرم شدیم و لذت بردیم. بساط چای هم این لذت را دوچندان میکرد. ساعتی را محو تماشای زیبائی کویر شده بودیم که باد گرفت و نم نم باران یادآوری کرد که وقت ترک بزم شبانه ستارگان کویر است...
پیشنهاد می کنم اگر میخواهید از آرامش شب کویر لذت ببرید و محو تماشای ستارگان شوید، کمی کنده درخت همراه داشته باشید و اندکی از کمپ فاصله گرفته و آتش را خودتان مهیا کنید. چون صدای آهنگ و هنرنمائی برخی مسافران! قطعا نخواهد گذاشت لذت شب و سکوت کویر را به طور کامل درک کنید.
تصویر شماره 43 - پاراگلایدر سواری در غروب کویر
واقعیت این است که رانندگی در جاده خاکی کویری اون هم در نیمه شب، کمی خوفناک به نظر می رسید. هر چند چون هوا کمی ابری بود، نشد که ستارگان را یک دل سیر به تماشا بنشینیم، ولی در عوض در مسیر برگشت برای لحظاتی توقف کرده و چراغ های خودرو را خاموش کردیم و از دیدن رعد و برق های زیبای آسمان کویر دلشاد شدیم و خالقش را تحسین کردیم. ساعتی بعد به محل اقامت رسیده و خسته از یک روز پر هیجان به خواب عمیقی رفتیم.
روز سوم
هیجان روز دوم سفر و اینکه کلی برنامه را در روز دوم تونسته بودیم اجرا کنیم، باعث شد امروز صبح انگیزه زود از خواب بیدار شدن را داشته باشیم تا بتونیم حداکثر استفاده از وقت را بکنیم. صبح زود بیدار شده و جمع و جور کردیم و محل اقامت را تحویل داده و به مهریز رفتیم و ساعت 10 صبح محل اقامت خود را در مهریز تحویل گرفتیم. مهریز در 45 کیلومتری یزد قرار دارد. وقت را تلف نکرده و بعد از تحویل گرفتن ویلا، راهی کوه ریگ شدیم.
کوه ریگ
ورودیه: ندارد
آدرس: شهرستان مهریز، محله بغداد آباد سفلی
کوه ریگ یا به گویش محلی «کو ریگ» تپه ای ماسه ای است که در حومه مهریز و در دامنه کوه شکل گرفته است. اگر از بالای کوه ریگ به پائین نگاه کنید، یک رشته کوه کوچک را مشاهده می کنید که یک بخش از آن منقطع شده است.
تصویر شماره 44 - نمای پانورامای مهریز از بالای کوه ریگ
به نظر می رسد باد ماسه های کویری را به این سمت هدایت کرده و از بخش منقطع شده رشته کوه عبور داده است و ماسه ها را در دامنه یک تپه بزرگ تلنبار کرده است. در پائین کوه ریگ چند آلاچیق و آبخوری و سرویس بهداشتی وجود دارد. چند سکو مناسب نشستن خانواده ها و احیاناٌ برپائی چادر ساخته شده است. کودکان از تپه بالا رفته و غلتان از روی ماسه ها پائین می آیند. به جهت باران نیمه شب، ماسه ها کمی سفت شده بودند و پا به راحتی در آن فرو نمی رفت. بهتر بود ظهر به کوه ریگ می آمدیم تا ماسه ها کاملا خشک شده باشند. نزدیک ظهر بود و هنوز صبحانه میل نشده بود. صبحانه را در کنار پای کوه ریگ صرف کردیم. برنامه بعدی بازدید از باغ پهلوان پور بود که 5 دقیقه با کوه ریگ فاصله دارد.
تصویر شماره 45 -کوه ریگ
باغ پهلوان پور
ورودیه برای شهروندان ایرانی 3هزار تومان / برای خارجی ها 20 هزار تومان
آدرس: شهرستان مهریز - خیایان مطهری
باغ پهلوان پور یکی از باغ های ایرانی معروف است. ویژگی باغ های ایرانی این است که در مسیر آب ساخته می شدند و این باغ نیز از این امر مستثنی نیست.
تصویر شماره 46 - نمای نهر باغ پهلوان پور از داخل کوشک
تصویر شماره 47 - باغ پهلوان پور (یکی از ویژگیهای باغ های پارسی احاطه شدن آن با دیوارهای بلند است)
تصویر شماره 48 - باغ پهلوان پور (عمارت کوشک)
همه باغ های پارسی دارای سه ویزگی منحصر به فرد هستند: 1- در مسیر آب ساخته می شدند. 2- با دیوار بزرگ احاطه شده اند. 3- در قسمت مرکزی دارای کوشک و حوض هستند. باغ پهلوان پور که قدمت آن به دوره زندیه می رسد، متعلق به یکی از تجار یزدی به نام علی پهلوان پور است است و سال 2011 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. ورودی باغ به شکل قلعه است و روبروی درب ورودی، موزه مردم شناسی قرار دارد. مساحت این باغ کم نظیر 5 هکتار است. عمارت سه طبقه کوشک یا شربتخانه در مرکز این باغ قرار گرفته است. یک نهر آب که از قنات حسن آباد مهریز می آید همیشه در باغ جریان دارد و در طرفین نهر آب، درخت های چنار قدیمی قرار گرفته است.
تصویر شماره 49 -باغ پهلوان پور
مقابل شربتخانه چند تخت قرار دارد که ناهار رستوران را می توان بر روی آن صرف کرد. در عمارت کوشک رستوران و کافی شاپ قرار دارد. از منوی کافی شاپ فالوده یزدی سفارش دادیم. فالوده یزدی کمی با فالوده شیرازی متفاوت است. رشته های آن مانند فالوده شیرازی یخ زده نیست و کمی شل است و در شربت خاکشیر و تخم شربتی سرو می شود. کمی در باغ گشت و گذار کرده و بر لب جوی نشسته و گذر عمر را دیدیم!!
تصویر شماره 50 - فالوده یزدی
مجدداٌ به عمارت کوشک بازگشته و ناهار را سفارش دادیم. ناهار بر روی تخت هایی که مقابل عمارت کوشک قرار گرفته سرو می شود که لذت دیدن طبیعت زیبای باغ را هم به لذت غذای خوب اضافه میکند. اگر روزگاری گذرتان به باغ پهلوان پور افتاد، توجه داشته باشید ورود سبد و فلاسک و غذا به باغ ممنوع است.
تصویر شماره 51 - هتل پهلوان پور
هتل پهلوان پور
در گوشه باغ پهلوان پور، هتلی سنتی تاسیس شده که نام خود را از همین باغ گرفته است. هزینه اقامت در سوئیت های دو نفره همراه با صبحانه 200هزار تومن است و به ازای نفرات بیشتر 50 هزار تومن به مبلغ اضافه می شود. فکر کردن به اینکه صبحگاهان وقتی بیدار می شویم، چشممان به همچین باغی روشن شود وسوسه انگیز است. اگر به مهریز می روید پیشنهاد می کنم، یکی از گزینه های روی میز برای اقامت، این هتل باشد. هر سوئیت دارای یک حیاط کوچک است و معماری آن به شکل قدیمی و سنتی انجام شده است. پایان بازدید ما از باغ، مصادف با عصر شد و هوای آفتابی بهاری، کم کم جای خود را به ابرها داد. باران شدیدی شروع به باریدن کرد و ما نیز راهی محل اقامت شدیم و زیر آلاچیق زیبای ویلای محل اقامت، باران را به تماشا نشستیم.
تصویر شماره 52 - نمای سوئیت های هتل پهلوان پور
تصویر شماره 53 - نمای سوئیت های هتل پهلوان پور
روز چهارم
برنامه امروز حرکت به سمت تهران و بازگشت از سفر بود. کوله بار سفر را جمع کرده و راه برگشت را در پیش گرفتیم. در طول مسیر به اردکان رفتیم تا آتشکده پیر سبز چک چک را ببینیم. وقتی به اردکان رسیدیم متوجه شدیم آتشکده نه در خود اردکان بلکه در 45 کیلومتری آن قرار دارد. مسیر کمی دور بود و وقت ما کفایت نمی کرد. لذا منصرف شدیم. راه را ادامه داده تا به قم رسیدیم. در کیلومتر 30 اتوبان قم به تهران وارد جاده تاسیسات اتمی فردو شدیم. در ابتدای جاده یک تابلو وجود دارد که خروجی دریاچه حوض سلطان را نشان می دهد. نظر به اینکه بهترین وقت بازدید از این دریاچه ابتدای بهار است، تصمیم گرفتیم این جاذبه را نیز ببینیم.
دریاچه حوض سلطان؛ بزرگترین آینه طبیعی ایران
ورودیه: ندارد
نشانی: اتوبان قم به سمت تهران - کیلومتر 30 - جاده تاسیسات هسته ای فردو (200 متر داخل جاده شوید تابلو دارد)
تصویر شماره 54 - نقشه دسترسی به دریاچه حوض سلطان
تصویر شماره 55- تابلوی دریاچه حوض سلطان
این دریاچه که به دریاچه نمک قم نیز شناخته می شود، بزرگترین آینه طبیعی ایران است. بهترین زمان بازدید از دریاچه ابتدای بهار و اواسط پائیز است. با توجه به اینکه سفر ما اواخر فروردین صورت گرفت، متاسفانه آب دریاچه تبخیر شده بود و عملا آینه طبیعی از بین رفته بود. ولی طبیعت زیبای این دریاچه ما را به وجد آورده بود. برایم جالب بود که بارها در طی سالهای متمادی از کنار این دریاچه عبور کرده بودیم ولی هیچگاه کمی مسیر را کج نکردیم تا اینهمه زیبایی را که در چند قدمی اتوبان قم قرار گرفته ببینیم. مسیر دسترسی به دریاچه خاکی است و وقتی تابلوی راهنما را دیدید و وارد فرعی شدید، با چند مسیر مواجه خواهید شد. 3 جاده وجود دارد که دقیقا به وسط دریاچه و معادن نمک می رسد که به راحتی قابل رویت است. بهتر است مسیری را انتخاب کنید که به یکی از سه جاده ای که به وسط دریاچه می رسد منتهی شود. در ابتدای سه جاده مذکور نیز اتاق نگهبانی معادن نمک قرار دارد و اجازه تردد خودروهای شخصی روی جاده های منتهی به وسط دریاچه را نمی دهند. البته ما دو مسیر از سه مسیر را چک کردیم که در هر دو، نگهبان اجاره ورود ماشین را نمی داد. ولی ممکن است در جاده سوم بشود با خودرو به وسط دریاچه رفت. خودروی خود را کنار اتاق نگهبان پارک کردیم و پیاده به سمت مرکز دریاچه حرکت کردیم. از اتاق نگهبانی تا وسط دریاچه حدود 10 تا 15 دقیقه پیاده روی لازم است.
تصویر شماره 56 - دریاچه حوض سلطان، بزرگترین آینه طبیعی ایران (عکس از اینترنت)
خوشحال بودم که فرصت سفر به این دریاچه را از دست نداده بودم. ساعتی را در دریاچه گذراندیم که کم کم هوا شروع به تاریک شدن کرد. مجددا به سمت اتوبان قم - تهران حرکت کرده و از فرعی خارج شدیم. خوشحال از روزهایی که سپری کرده بودیم، به منزل رسیدیم.
تصویر شماره 57 - غروب دریاچه حوض سلطان
تصویر شماره 58 - نمک های کف دریاچه حوض سلطان
